Dogodilo se na današnji dan

[black mamba]

Nadanašnji dan, pre 115 godina, u malom mestu Kumrovec u hrvatskom zagorju, rođen je najveći sin svih naših naroda i narodnosti, (što bi rekli oni od pre 20 godina!), Josip Broz Tito.


(pouzdan datum se ne zna, a ovaj je bio zvanično prihvaćen i slavljen kao Dan Mladosti, sa sve nošenjem štafete i grandioznim završetkom, takozvanim sletom, (multimedijalnom instalacijom!), na stadionu JNA.)

san svakoga mladoga pionira, u to vreme, je bio da jednoga dana ponese palicu, (štafetu!), i lično je preda najvećem i navoljenijem drugu Titu...

[Kathy]

Dogodilo se na današnji dan

Danas je subota, 26. maj, 146. dan 2007. Do kraja godine ima 219 dana.

735.
Umro je Sveti Bid, monah, crkveni istoričar,
literata, autor prve istorije Britanije (u srpskoj istoriografiji
poznat kao Beda Venerabilis). Njegova ''Crkvena istorija engleskog
naroda'' (Historia Ečlesiastica Gentis Anglorum), pisana na
latinskom, najvažniji je izvor anglosaksonske istorije između
prvog i šestog veka. Pisao je dosta i na engleskom, posebno pesme,
ali je sačuvana jedino ''Posmrtna pesma''.

1623.
Rođen je engleski ekonomista Vilijam Peti, tvorac
teorije radne vrednosti, koji je prema Karlu Marksu postavio temelj
političke ekonomije kao nauke. Smatrao je da vrednost robe - prema
njegovoj terminologiji - prirodnu cenu, određuje količina rada
utrošena za proizvodnju. Za razliku od merkantilista,
tražio jeosnovicu privrednih pojava u proizvodnji. Dela: ''Nešto o novcu'',
''Traktat o porezima i dažbinama'', ''Politička anatomija Irske'',
''Politička aritmetika''.

1805.
Francuski car Napoleon I je u katedrali u Milanu
krunisan za kralja Italije.

1822.
Rođen je francuski pisac Edmon Luj Antoan de Gonkur,
tvorac naturalizma i impresionizma u francuskoj književnosti.
Zajedno s bratom Žilom Alfredom Iom de Gonkurom, pisao je romane,
drame i studije iz istorije i umetnosti 18. veka. Zaveštanjem posle
njegove smrti 1896. osnovana je ''Akademija Gonkur'' od deset
članova, koja od 1903. svake godine nagrađuje najbolji roman
francuske literature. Dela: romani ''Sestra Filomena'', ''Žermini
Laserte'', studije ''Intimni portreti XVIII veka'', ''Umetnost XVIII
veka'', ''Istorija francuskog društva za vreme revolucije'', ''Memoari
o savremenicima'' (dnevnik Gonkurovih).

1851.
U Londonu je počeo prvi moderni međunarodni
šahovski turnir, koji je 15. jula 1851, u konkurenciji 16 igrača,
okončan trijumfom nemačkog majstora Adolfa Andersena. Organizator
takmičenja, nezvanični prvak sveta Englez Hauard Staunton je
zauzeo četvrto mesto, posle čega se razočaran povukao iz šaha.
Na turniru nije igrao verovatno najjači šahista tog vremena,
nepobedivi ruski majstor Aleksandar Petrov, koji je odbijao da se
takmiči izvan Rusije.




1854.
Francuska i Velika Britanija su okupirale grčku
luku Pirej posle objave blokade Grčke zbog pokušaja napada na
Tursku.

1865.
Predajom generala Kirbija Smita u Šrevenportu kod
Nju Orleansa u Luizijani, prestao je i poslednji oružani otpor
južnjačke vojske u četvorogodišnjem Američkom građanskom ratu,
mesec i po dana pošto je Konfederacija južnih robovlasničkih
država potpisala kapitulaciju.

1876.
Umro je češki istoričar i političar František
Palacki, vođa češkog preporoda u 19. veku. Kao lider
Federalističke stranke zalagao se, u skladu sa svojom idejom
austroslavizma, za federativno preuređenje Austro-Ugarske. Bio je
organizator i predsednik Sveslovenskog kongresa 1848, jedan od
osnivača ''Matice češke'', sekretar Učenog društva, pokretač i
urednik ''Časopisa Češkog muzeja''. Dela: ''Istorija češkog
naroda'', ''Počeci češke poezije'' (s Pavlom Šafarikom).

1907.
Rođen je američki filmski glumac Marion Majkl
Morison, poznat kao Džon Vejn, koji je igrao uglavnom u vesternima,
tumačeći likove pravdoljubivih i usamljenih junaka. Filmovi:
''Veliko suđenje'', ''Poštanska kola'', ''Dugo putovanje kući'', ''Rio
Grande'', ''Pesak Ivo Džime'', ''Miran čovek'', ''Crvena reka'',
'Tragači'', ''Čovek koji je ubio Liberti Valansa'', ''Rio Bravo'',
''Eldorado'', ''Alamo''.



1912.
Rođen je mađarski državnik Janoš Čermanik,
poznat kao Janoš Kadar, komunistički lider Mađarske od 1956. do
1988. U Drugom svetskom ratu je kao sekretar Centralnog komiteta
Komunističke partije Mađarske učestvovao u organizovanju
slabašnog pokreta otpora snagama nacističke Nemačke. Tokom
vladavine Maćaša Rakošija je postavljen za ministra unutrašnjih
poslova, ali je uhapšen 1951, u vreme čistki u političkom vrhu
posle rezolucije Iformbiroa 1948. i optužbi protiv Jugoslavije,
nakon čega je u koncentracionom logoru proveo nepune tri godine.
Posle pobune protiv Rakošijevog režima 1956. i intervencije
sovjetskih trupa, vratio se u politički vrh i zaslužan je za
izvlačenje zemlje iz velike društvene krize.

1923.
Održana je prva trka ''24 casa Le Mana''.

1942.
Armija nacističke Nemačke je počela napredovanje
prema Staljingradu i Kavkazu, što je bio uvod u Staljingradsku
bitku, ključnu vojnu operaciju Drugog svetskog rata. Bitka vođena
od kraja juna 1942. do početka februara 1943. je okončana potpunim
slomom Nemaca i njihovih saveznika Italijana, Mađara, Rumuna i
Hrvata.

1942.
U Londonu je potpisan britansko-sovjetski ugovor o
punoj saradnji dveju zemalja u Drugom svetskom ratu i posle
okončanja rata.

1954.
U Egiptu je otkriven pogrebni brod faraona Keopsa.

1955.
U prvu službenu posetu Jugoslaviji predstavnika
ŠSR posle 1948. i kampanje Informbiroa, u Beograd je doputovala
državno-partijska delegacija s prvim sekretarom Centralnog komiteta
sovjetske Komunističke partije Nikitom Hruščovom na čelu.
Razgovori u Beogradu i na Brionima završeni su potpisivanjem
''Beogradske deklaracije'' u kojoj su sadržani principi odnosa dveju
država.

1966.
Britanska Gijana je postala nezavisna država u
okviru Britanskog komonvelta promenivši naziv u Gijana.

1972.
U Moskvi je potpisan ugovor ŠSR i SAD o
ograničenju strategijskog nuklearnog naoružanja.

1976.
Umro je nemački filozof Martin Hajdeger, jedan od
najznačajnijih mislilaca 20. veka, profesor univerziteta u
Frajburgu. Bio je zaokupljen smislom bivstvovanja i istraživanjima
koja je imenovao izrazom ''fundamentalna ontologija''. Fundamentalna
ontologija je univerzalna, a put ka njoj vodi preko egzistencijalno-
temporalne analitike bitisanja'', odnosno razotkrivanja
''ezistencijala'' (na primer bivstvovanje-u-svetu,
bivstvovanje-ka-smrti, briga). Dela: ''Bivstvovanje i vreme'', ''Kant i
problem metafizike'', ''Šta je metafizika'', ''Uvod u metafiziku'',
''Šta znači mišljenje'', ''Šta je to filozofija'', ''Niče'', ''O
suštini istine'', ''Šumske staze'', ''Kantova teza o bivstvovanju'',
''Oznake na putu''.

1978.
Umrla je ruska balerina Tamara Platonovna
Karsavina, jedna od najvećih umetnica klasičnog baleta u prvoj
polovini 20. veka. S Anom Pavlovom i Vaclavom Nižinskim bila je
među glavnim zvezdama Ruskog baleta Sergeja Djagiljeva, u
Imperatorskom baletu u Petrogradu je nastupala kao primabalerina i
gostovala je na scenama u Parizu u Londonu, gde je 1928. osnovala
baletsku školu. Upamćena je kao nezamenjiva partnerka Nižinskog u
baletu ''San o ruži'' i po sjajnim rolama u baletima ''Šeherezada'',
''Žar ptica'', ''Petruška'', ''Fantastični dućan'', ''Trorogi šešir''.

1979.
Izrael je vratio Egiptu sinajsko središte El Ariš,
okupirano u ratu 1967.

1991.
Austrijski putnički avion ''Boing 767'', kompanije
bivšeg automobilskog asa Nikija Laude, pao je oko 160 kilometara
severno od Bangkoka, što nije preživeo niko od 223 člana posade i
putnika, uključujući troje Jugoslovena. Javnost je bila šokirana
bestijalnim prizorima pljačke poginulih, u kojoj su učestvovale
hiljade Tajlanđana, uključujući pojedine policajce i članove
spasilačkih ekipa.

1991.
Zvijad Gamsahurdija je izabran za predsednika

Gruzije.

1995.
Glavni štab Vojske Republike Srpske je saopštio
da je zarobljeno više stotina pripadnika Unprofora zbog napada
aviona NATO pakta. Intervencijom predsednika Srbije Slobodana
Miloševića, tokom juna 1995. su oslobođena sva 372 zarobljena
pripadnika Unprofora.

1998.
Skupština Srbije je usvojila Zakon o univerzitetu
kojim je vlada Srbije ovlašćena da postavlja rektora, dekane,
univerzitetske i fakultetske upravne i nadzorne odbore. Ovaj zakon
izazvaće velike potrese na Univerzitetu - nemiri i protesti u
različitim formama trajali su praktično sve do 5. oktobra 2000.

1999.
U napadu na Makiš avijacija NATO pakta je prvi put
od početka agresije na Srbiju (SRJ) koristila kasetne bombe na
širem području Beograda, u selu Ralja raketa je pogodila jednu
kuću, usmrtivši 29-godišnju ženu i njeno dvoje dece od četiri i
osam godina, a dva deteta su ubijena i u bombardovanju sela Radoše
na Kosovu i Metohiji.

2006.
Nemački kancelar Angela Merkel otvorila je u
Berlinu, uz ogroman laserski spektakl, najmoderniju evropsku
železniču stanicu, izgrađenu, uglavnom, od stakla. Izgradnja ovog
arhitektonskog čuda trajala je 11 godina, a troškovi se
procenjuju na oko 700 miliona evra. Arhitektura nove stanice je
spektakularna. Kolosek dug 450 metara, koji se proteže u pravcu
istok-zapad, pokriven je staklenom halom dugom 321 metar. U tu halu
bi moglo da stane tri ''Er bas'' aviona tipa A340. Stanica je
projektovana za oko 300.000 putnika i 1.100 vozova dnevno. Na
površini od dva fudbalska igrališta se nalazi trgovinski centar.

2006.
Eduar Mišlen, direktor francuske kompanije Mišlen,
poginuo je u nesreći na moru. On se nalazio u ribarskom čamcu
''Sloboda'' koji je potonuo pod nerazjašnjenim okolnostima. ''Mišlen''
zapošljava 130.000 ljudi širom sveta, od kojih 30.000 u
Francuskoj.

2006.
Ssesnaestogodišnjak iz Berlina ranio je nožem
28 osoba u centru Berlina neposredno posle proslave otvaranja nove
zelezničke stanice kojoj je prisustvovala i kancelar Angela
Merkel. Napad se dogodio blizu zgrade Rajhstaga (Skupština) posle
proslave kojoj je prisustvovalo oko 500.000 ljudi, a povodom
otvaranja nove berlinske železničke stanice Hauptbanhof. Mladić
je počeo nasumice da napada ljude nožem iza zgrade Rajhstaga da bi
zatim istrčao na glavnu ulicu u centralnoj četvrti Mite i nastavio
sa napadima.

[Kathy]

Dogodilo se na današnji dan
Danas je 27. maj, nedelja 2007 godine. Do kraja godine ostalo je jos 218 dana.


1358.
- Hrvatsko-ugarski kralj Ludovik I uručio je gradu Dubrovniku Višegradsku povelju kojom je Dubrovačka komuna dobila samoupravu, uz obavezu plaćanja godišnjeg danka i pružanja pomorske pomoći novom gospodaru.

1564.
- Umro je švajcarski teolog francuskog porekla Žan Kalvin, vođa frakcije protestantizma u Ženevi, koja je imala brojne pristalice u evropskim zemljama, posebno u Francuskoj [hugenoti] i izazvala velike društvene potrese. Njegovo delo 'Temelji hrišćanstva' postalo je priručnik protestantske teologije.

1679.
- Engleski parlament usvojio je 'Habeas Corpus Act', zakon koji štiti građane od nezakonitog hapšenja i utamničenja. Osnovni principi tog zakona ugrađeni su kasnije u ustav SAD.

1703.
- Ruski car Petar Veliki osnovao je novu prestonicu Rusije na ušću reke Neve u Baltičko more, Sankt Peterburg [od 1924. Lenjingrad, od 1991. ponovo Sankt Peterburg]. Glavni grad Rusije bio je do 1918.

1806.
- Francuska vojska je ušla u Dubrovnik, čime je Dubrovačka Republika izgubila viševekovnu nezavisnost, mada je formalno ukinuta 31. januara 1908. kada je pripojena Kraljevini Italiji.

1840.
- Umro je italijanski virtuoz na violini i kompozitor Nikolo Paganini, čijoj su veštini savremenici pridavali magične moći. Kao kompozitor proslavio se sa šest violinskih koncerata.

1860.
- Đuzepe Garibaldi, u pohodu za ujedinjenje Italije, zauzeo je Palermo na Siciliji.

1868.
- U Mostaru je rođen srpski pesnik Aleksa Šantić, autor antologijskih pesama 'Ostajte ovdje', 'Emina', 'Veče na školju'.
Pripadao je mostarskom krugu oko književnog lista 'Zora', koji je pokrenuo sa Jovanom Dučićem i Svetozarom Ćorovićem.

1878.
- Rođena je američka igračica irskog porekla Isidora Dankan, začetnik modernog baletskog pravca u kojem dominira slobodni igrački pokret. Poznata je i po ljubavnoj romansi sa ruskim pesnikom Sergejom Jesenjinom.

1905.
- U rusko-japanskom ratu, Ruska flota doživela je težak poraz u bici kod Cušime izgubivši 26 od 45 brodova.

1909.
- Rođen je srpski istoričar umetnosti Svetozar Radojčić, profesor Filozofskog fakulteta u Skoplju i Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti ['Portreti srpskih vladara u srednjem
veku', 'Stare srpske minijature'].

1910.
- Umro je nemački bakteriolog Robert Koh, jedan od osnivača bakteriologije, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1905. Otkrio je 1882. bacil tuberkuloze [Kohov bacil], izolovao je i bacil antraksa i pronašao izazivača kolere.

1923.
- Rođen je američki diplomata nemačkog porekla Hajnc Alfred Kizinger, poznat kao Henri Kisindžer, jedna od vodećih ličnosti u posleratnoj američkoj diplomatiji. Bio je savetnik za nacionalnu bezbednost [1969-73], državni sekretar [1973-77], dobitnik je Nobelove nagrade za mir 1973. Zaslužan je za otopljavanje odnosa SAD sa S S S R i Kinom i za uspeh mirovnih pregovora sa Vijetnamom.

1937.
- U San Francisku je pušten u saobraćaj 'Golden Gejt', jedan od najvećih mostova u svetu.
Postao je simbol tog Americkog grada



1941.
- Britanska mornarica, uz pomoć avijacije, potopila je u Drugom svetskom ratu nemački ratni brod 'Bizmark'. Poginulo je oko 2.300 ljudi.

1942.
- U okupiranoj Čehoslovačkoj smrtno je ranjen šef Gestapoa Rajnhard Hajdrih. Njegova smrt 4. juna izazvala je talas represalija protiv stanovništva u Češkoj i Moravskoj.

1960.
- U Turskoj je vojnim udarom oborena vlada Adnana Menderesa. Vlast je preuzeo Komitet nacionalnog jedinstva sa generalom Kemalom Girselom na čelu.

1964.
- Umro je indijski državnik Džavaharlal Nehru, prvi premijer nezavisne Indije i jedan od osnivača Pokreta nesvrstanih zemalja.

1988.
- Sirijske trupe ušle su u južna predgrađa Bejruta i okončale tronedeljene ulične borbe između rivalskih muslimanskih šiitskih milicija.

1992.
- U redu za hleb u centru Sarajeva od eksplozije granate 16 osoba je poginulo, a 144 su ranjene.

1993.
- U eksploziji automobila-bombe ispred galerije Ufici u Firenci petoro ljudi je poginulo, a kolekcija galerije ozbiljno je oštećena.

1997.
- NATO i Rusija potpisali su 'Osnivački akt o međusobnoj saradnji', kojim je formiran zajednički Stalni savet NATO-Rusija za konsultacije o evropskoj bezbednosti.

1997.
- Šefovi diplomatija Hrvatske i SR Jugoslavije Mate Granić i Milan Milutinović potpisali su u Zagrebu konzularnu konvenciju kojom se uređuje status diplomatskih predstavništva.

1999.
- Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu optužio je predsednika SR Jugoslavije Slobodana Miloševića i još četvoricu najviših funkcionera Jugoslavije i Srbije za zločine protiv čovečnosti i ratne zločine počinjene na Kosovu.

2001.
- U Japanu je održan prvi referendum na temu energetike. Stanovnici sela Kariva, u kome se nalazi najveća nuklearna elektrana na svetu, izjasnili su se protiv korišćenja recikliranog plutonijuma u njenim postrojenjima.

2002.
- Na referendumu u Tunisu građani su se izjasnili za ustavne reforme na osnovu kojih predsednik Zine El Abidine Ben Ali može, praktično, da ostane doživotno na vlasti.

2004.
- Srpski biznismen Bogoljub Karić registrovao je u Beogradu stranku Pokret 'Snaga Srbije' i postao njen predsednik.

[black mamba]

danas su duhovi....

Pedeseti dan posle Vaskrsa Gospoda naseg Isusa Hrista, deseti dan posle Spasovdana,
nasa Crkva slavi Duhove ili Svetu Trojicu. Na taj dan apostoli su se svi zajedno okupili na jednom mestu. Odjednom je nastala huka sa neba koja je ispunila kucu u kojoj su sedeli. Plamteci jezici ispunjeni Svetim Duhom postavili su se na svakog od njih. Apostoli su tada poceli da govore drugim jezicima - kako im je Duh Sveti dao da govore. Narod se tuda okupljao i slusao kako govore njihovim jezikom. Svi su se divili i cudili govoreci: “Gle, zar nisu svi ovi sto govore Galilejci?” Na taj nacin Gospod je poslao apostole da propovedaju veru hriscansku po celom svetu.

tekst pozajmljen sa http://www.crkva-bezanijska.org.yu/Blagodarnik15l.htm

[Kathy]

Dogodilo se na današnji dan

Danas je ponedeljak, 28. maj, 148. dan 2007. Do kraja godine ima 217 dana.

1522.
Posle duže opsade Turci su zauzeli utvrđeni grad
Knin, koji su prvi put bezuspešno opsedali 1514, i proglasili ga
sedištem novoosnovanog Krčkog i Ličkog sandžakata. Knin je potom
prelazio u ruke Venecije, ponovo Otomanskog carstva, pa opet
Venecije, Francuske i Austrije, a 1920. Rapalskim ugovorom pripao je
Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca, odnosno Jugoslaviji. Posle
agresije Hrvatske početkom avgusta 1995. na Republiku Srpsku
Krajinu, čiji je glavni grad bio četiri godine, okupirala ga je
vojska Hrvatske, a svo srpsko stanovništvo je izbeglo.

1660.
Rođen je Engleski kralj nemačkog porekla Džordž
I, prvi vladar Engleske, Škotske i Irske iz Hanoverske dinastije.
Tokom njegove vladavine od 1714. do smrti 1727. položaj premijera
iskristalisao se kao ključni u izvršnoj vlasti.

1738.
Rođen je francuski lekar Žozef Injas Gijotin, koji
je u Narodnoj skupštini Francuske u vreme Francuske revolucije
predložio izvršenje smrtne kazne jezivom spravom za odsecanje
glave. Ona je nazvana giljotina, prema njegovom prezimenu, ubrzo
pošto je njome 25. aprila 1792 u Parizu odsečena glava prvoj
žrtvi, drumskom razbojniku Žaku Peletjeu. Giljotina je u Italiji
bila poznata još u 13. veku pod nazivom ''Manaja'', kasnije u
srednjem veku i u Škotskoj, gde su je nazivali ''Mejdn'', u
Engleskoj, gde je izvšenje kazne tim načinom bilo poznato kao
''Džibet lo'' i u Nemačkoj gde su je nazivali ''Dile'', ''Hobel'' ili
''Dolabra''. U Francuskoj su je, pre nego što je javno upotrebljena -
u vreme dok su njome eksperimentisali na leševima, ispitujući
''najbezbolniji način izvršenja smrtne kazne'', kako je tvrdio dr
Gijotin - nazivali ''Luzet'' ili ''Peti Luizon'', a list ''Žurnal de
revolusion d Pari'' joj je, samo tri dana posle pogubljenja Peletjea,
dao naziv ''Gijotin''.

1759.
Rođen je engleski državnik Vilijam Pit Mlađi,
koji je 1783. postao najmlađi premijer u istoriji Velike Britanije.
U vreme dok je bio na položaju šefa vlade do 1801. i od 1804. do
1806. vodio je ekspanzivnu kolonijalnu politiku, a u Indiji je
učvrstio britansku vlast reformišući administraciju. Kao zaklet
neprijatelj Francuske revolucije, bio je glavni organizator
evropskih koalicija protiv revolucionarne i napoleonovske Francuske.

1805.
Umro je italijanski kompozitor i virtuoz na
violončelu Luiđi Rodolfo Bokerini, koji je uticao na razvoj
gudačkih kvarteta kao muzičke forme i prvi komponovao muziku za
gudačke kvintete i kvintete za gudačke instrumente i klavir.
Stvorio je oko 500 dela u stilu rokokoa, uključujući simfonije,
koncerte za violončelo, kamernu i crkvenu muziku.

1812.
U Bukureštu su Rusija i Osmansko carstvo potpisale
ugovor o miru, okončavši šestogodišnji rat. Rusija je dobila
Besarabiju i neke oblasti na Kavkazu, a Turci su zadržali Vlašku i
Moldaviju. Ugovor je bio nepovoljan za Srbiju, koja je učestvovala
u ratu na strani Rusije, jer je morala da vrati gradove Turcima,
kojima je dato pravo da u njima drže vojsku. Osmansko carstvo
obavezano je da amnestira učesnike Prvog srpskog ustanka i Srbima
da povlastice koje uživaju njeni podanici, ali su Turci iskoristili
zauzetost Rusije u ratu s francuskim carom Napoleonom I i 1813.
slomili ustanak.

1834.
Uveden je srpski jezik kao službeni u prepisci s
turskim vlastima, koja je dotad vođena isključivo na turskom
jeziku. Knjaz Miloš Obrenović vratio je jedno pismo turskog vezira
s porukom: ''Evo vam šaljem pismo natrag i preporučujem da ga
otvorite i na srpski prevedete, pa da mi onda ovamo pošaljete''.
Posle toga prepiska s turskim vlastima obavljana je na srpskom.

1843.
Umro je američki filolog i leksikograf Noa Vebster,
simbol leksikografske tradicije u SAD. Objavio je 1806. svoj prvi
rečnik engleskog jezika ''Compendious Dictionary of the English
Language'', a 1828. rečnik koji i sada nosi njegovo ime. Izuzetno
obimni ''potomci'' Vebsterovih rečnika smatraju se najboljim
rečnicima savremenog engleskog jezika.

1849.
Umrla je engleska književnica irskog porekla Ana
Bronte, najmlađa od triju sestara spisateljica, autor romana ''Agnes
Grej'', ''Stanarka Vajldfel Hola''.

1864.
Austrijski nadvojvoda Ferdinand Maksimilijan Jozef
Habzburg stigao je u meksičku luku Vera Kruz i ubrzo krunisan za
cara Meksika. Njegova vladavina, koju je nametnuo francuski car
Napoleon III, trajala je do 1867. kad su se francuske plaćeničke
trupe povukle iz Meksika, popustivši pod udarcima meksičkih
rodoljuba s Benitom Huaresom na čelu, a samozvani car zarobljen je
i streljan.

1871.
Vojska versajske vlade ugušila je Parisku komunu
koja je postojala 72 dana. U poslednjoj ''krvavoj sedmici'' ubijeno je
oko 30.000 komunara. Pariska komuna ukinula je stajaću vojsku,
uvela izbornost svih predstavnika u organima vlasti, prosveti i
sudstvu, odvojila državu i škole od crkve, uvela besplatnu nastavu
i reformisala nastavu.



1879.
Rođen je srpski matematičar, astronom i
geofizičar Milutin Milanković, naučnik svetskog ugleda, tvorac
najsavršenijeg kalendara, osnivač katedre nebeske mehanike na
Beogradskom univerzitetu, potpredsednik Srpske kraljevske akademije.
Milanković je uz Teslu i Pupina najveće ime srpske nauke uopšte.
Građevinsku tehniku studirao je u Beču, gde je i doktorirao. Bio
je profesor teorijske fizike, a bavio se i kosmičkom fizikom i
geofizikom. U prvom delu objavljenom na francuskom jeziku
''Matematička teorija termičkih pojava izazvanih Sunčevom
radijacijom'' izložio je novu teoriju rasporeda Sunčevih radijacija
na površini planeta i toka klimatskih promena u geološkoj
prošlosti Zemlje. Njegova reforma Julijanskog kalendara prihvaćena
je na Svepravoslavnom kongresu crkava u Carigradu 1923. Tvorac je i
teorije o pomeranju Zemljinih polova. Napisao je više od 700
monografija, studija, popularnih dela i udžbenika. Dela: ''Kanon der
Erdbestrahlung'', ''Nebeska mehanika'', ''Osnovi nebeske mehanike'',
''Sekularna pomeranja Zemljinih polova'', ''Istorija astronomske
nauke'', ''Kroz vasionu i vekove''.

1884.
Rođen je češki državnik Eduard Beneš,
predsednik Čehoslovačke od 1936. do 1938. i od 1945. do 1948. Bio
je vođa Narodne stranke i najbliži saradnik prvog predsednika
Čehoslovačke Tomaša Masarika. Tokom Prvog svetskog rata radio je
na stvaranju slobodne Čehoslovačke i Male Antante (savez s
Jugoslavijom i Rumunijom). Od osnivanja države 1918. do 1936. bio
je šef diplomatije, a posle Minhenskog sporazuma 1938, kojim je
Zapad predao Čehoslovačku na milost i nemilost Nemačkoj, otišao
je u izbeglištvo u London. Posle Drugog svetskog rata bio je ponovo
šef države, ali je dao ostavku 1948. kad su komunisti prigrabili
vlast i iste godine je umro.

1928.
Studenti Beogradskog univerziteta organizovali su
velike demonstracije protiv namere Narodne skupštine da ratifikuje
Netunske konvencije zaključene 1925. između Kraljevine Srba,
Hrvata i Slovenaca i Italije. Prilikom intervencije policije
povređeno je dvadesetak studenata.

1934.
Kanađanka Oliva Dion rodila je u Kalenderu u
kanadskoj državi Ontario pet devojčica, nazvanih ''Dionove
petorke'', prve petorke u svetu za koje se zna da su preživele.




1937.
Vođa Konzervativne stranke Nevil Čemberlen je
posle povlačenja Stenlija Boldvina postao premijer Velike
Britanije. Upamćen je po kapitulantskom Minhenskom paktu koji je -
u uzaludnom naporu da izbegne vojni sukob s Nemačkom - 1938.
potpisao s vođom Trećeg rajha Adolfom Hitlerom, dopustivši
Nemačkoj da raskomada Čehoslovačku.

1937.
Umro je austrijski psihijatar Alfred Adler, jedan od
pionira psihoanalize, osnivač pravca tzv. individualne psihologije,
kojom se odvojio od tvorca psihoanalize Sigmunda Frojda. Smatrao je
da je težnja ka moći pokretačka snaga psihičkog života svakog
pojedinca, što može da izazove preteranu težnju ka afirmaciji ili
unutrašnji otpor osećanju manje vrednosti i time neurotična
oboljenja. Dela: ''Praksa i teorija individualne psihologije'',
''Poznavanje čoveka'', ''O nervoznom karakteru''.

1940.
Počela je evakuacija poraženih savezničih snaga
iz francuske luke Denkerk u Drugom svetskom ratu. Do noći 2. juna,
u operaciji nazvanoj ''Dinamo'', 850 brodova prebacilo je u Veliku
Britaniju 224.585 britanskih i 112.546 francuskih i belgijskih
vojnika, koji su se našli u bezizlaznom položaju posle munjevitog
prodora nemačkih tenkovskih divizija kroz Francusku do Lamanša.

1940.
Belgijski kralj Leopold III potpisao je u Drugom
svetskom ratu kapitulaciju pred naletom nemačkih jedinica. Vlada

Belgije nije priznala taj akt i povukla se u Francusku.
1944.
Umro je srpski etnolog i folklorista Tihomir
Djorđević, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske
kraljevske akademije. Izuzetan naučnik čije je delo ostavilo
velikog traga u srpskoj kulturi. Objavio je oko 700 studija,
putopisa, beležaka i komentara o srpskim narodnim običajima i
uredio je više knjiga ''Etnografskog zbornika'' Akademije. Dela: ''Iz
Srbije kneza Miloša'', ''Naš narodni život'', ''Priroda u verovanju i
predanju našeg naroda'', ''Srbija pre sto godina'', ''Makedonija''.

1961.
Posle 78 godina na liniji Pariz-Istanbul, prestao je
da saobraća voz ''Orijent-ekspres''.

1971.
ŠSR je lansirao kosmički brod u pravcu Marsa.

1972.
Umro je britanski vojvoda od Vindzora, koji je kao
kralj Edvard VIII stupio na presto Velike Britanije 1936, ali ga se
iste godine pod pritiskom vlade i parlamenta - zbog ženidbe sa
Amerikankom Volis Simpson, dvaput razvedenom - odrekao u korist
mlađeg brata Džordža VI. Potom je do smrti živeo u inostranstvu
pod imenom vojvoda od Vindzora.

1976.
Puštena je u redovan saobraćaj železnička pruga
Beograd-Bar, čija je gradnja trajala s prekidima od 1952, čime je
ostvarena ideja začeta još u 19. veku. Pruga je najkraća veza
panonskog područja i centralne Evrope sa srednjim Mediteranom.

1976.
ŠSR i SAD potpisali su ugovor o ograničenju
podzemnih nuklearnih proba.

1984.
Iranski predsednik Ali Hamnei upozorio je arapske
zemlje Persijskog zaliva da ostanu po strani u ratu Irana i Iraka
ili će ''snositi posledice''.

1986.
Dvojica sovjetskih kosmonauta izašla su iz
orbitalne stanice ''Saljut 7'' i provela nepuna četiri časa u
''kosmičkoj šetnji''.

1987.
Umro je srpski geolog Kosta Petković, profesor
Univerziteta u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti,
upravnik Geološkog zavoda i Geološkog instituta, urednik
''Geoloških anala Balkanskog poluostrva'', ''Zbornika'' i ''Glasnika
Geološkog instituta SANU''. Objavio je više od 200 naučnih radova
i izradio prvu geološku kartu Jugoslavije prema internacionalnoj
normi.

1995.
Na filmskom festivalu u Kanu film ''Podzemlje - bila
jednom jedna zemlja'' srpskog režisera Emira Kusturice dobio je
'Zlatnu palmu'', drugu glavnu festivalsku nagradu u Kusturičinoj
karijeri.

1995.
U zemljotresu koji je pogodio ruski grad Neftegorsk
na ostrvu Sahalin poginulo je najmanje 1.989 ljudi.

1997.
Rusija i Ukrajina protpisale su ugovor kojim je
ruskoj Crnomorskoj floti omogućeno da 20 godina koristi pomorsku
bazu u luci Sevastopolj na poluostrvu Krim.

1998.
Pakistan je zvanično postao nuklearna sila,
izvršivši pet nuklearnih probnih eksplozija.

2002.
Libijska vlada ponudila je da sa ukupno 2,7
milijardi dolara obešteti porodice 270 žrtava prilikom eksplozije
aviona američke kompanije ''Pan Am'' 1988. iznad mesta Lokerbi u
Škotskoj, za šta je optužen zvanični Tripoli, u zamenu za
ukidanje sankcija koje su Libiji nametnuli SAD i Ujedinjene nacije.

[Kathy]

Dogodilo se na današnji dan

Danas je utorak, 29. maj, 149. dan 2007. Do kraja godine ima 216 dana.

1167.
Vojska udruženih italijanskih gradova Lombardijske lige nanela je u bici kod Lenjana odlučujući poraz trupama nemačkog cara Fridriha I Barbarose, koji se posle poraza pokajnički izmirio s papom i preuzeo vođenje Trećeg krstaškog rata.

1453.
Posle duge opsade Turci su osvojili Konstantinopolj (Carigrad), prestonicu ostatka Vizantije. U krvavoj trodnevnoj orgiji Turci su pobili sve branioce, uključujući poslednjeg vizantijskog vladara Konstantina XI Paleologa, sina cara Manojla II i carice Jelene, ćerke srpskog velikaša Konstantina Dragaša.

1500.
Portugalski moreplovac Bartolomeo Dijaš utopio se u blizini Rta Dobre Nade na krajnjem jugu Afrike, kojeg je otkrio 1486. i nazvao ga Rt Oluja, jer je tu njegova ekspedicija s tri broda doživela veliko nevreme. Za njega je nepogoda u istim vodama bila kobna četiri godine kasnije, kad je ekspediciju od 13 brodova, koju je predvodio s Pedrom Alverešom Kabralom, na putu ka Indiji zadesilo olujno nevreme. Preostali brodovi su zaplovili ka zapadu i Kabral je otkrio Brazil, proglasivši ga posedom Portugalije.



1630.
Rođen je engleski kralj Čarls II Stjuart, sin Čarlsa I pogubljenog u građanskom ratu 1649, koji je postao monarh na svoj rođendan 1660, posle ukidanja republike uspostavljene 1653. pod Oliverom Kromvelom. Stupajući na presto Engleske obavezao se na poštovanje prava Parlamenta i ličnih sloboda građana, što je pokušao da izigra, pokazujući apsolutističke težnje. Tome se usprotivila Stranka vigovaca (liberali) i Parlament ga je 1679. primorao da potpiše ''Habeas Corpus Act'' kojim su ozakonjene izvesne građanske slobode, a građani zaštićeni od nezakonitog hapšenja i utamničenja. Njegova vladavina do smrti 1685. u istoriji je označena kao period restauracije.

1807.
Turskog sultana Selima III, koji je na presto došao 1789, slabog vladara koji nikako nije uspevao da izađe na kraj sa samovoljom janičara u Beogradskom i Vidinskom pašaluku, oborio je Mustafa IV.

1839.
Uspostavljeni su diplomatski odnosi Srbije i Velike Britanije.

1875.
Rođen je srpski pisac Svetozar Chorović, koji je u Mostaru 1896. sa Aleksom Šantićem i Jovanom Dučićem pokrenuo list ''Zora'' u kojem je razvio plodan pripovedački i urednički rad. Bio je među vodećim srpskim nacionalistima koji su vodili akcije protiv okupatorskog austrougarskog režima u Bosni i Hercegovini. U Prvom svetskom ratu interniran je i potom mobilisan. Otpušten je pošto je oboleo i 1919. je umro. U pripovetkama, dramama i romanima opisivao je život u Hercegovini, pišući neposrednim stilom, koji se odlukuje živopisnošću kazivanja i lakoćom. Dela: romani ''Stojan Mutikaša'', ''Ženidba Pere Karantana'', ''Majčina Sultanija'', zbirke pripovedaka ''U časovima odmora'', ''Moji poznanici'', ''Brđani'', drame ''Zulumćar'', ''On'', ''Adam-beg'', ''Ajša''.

1879.
Rođen je srpski pisac Kosta Abrašević, radnički pesnik, koji je kao pripadnik srpske socijaldemokratije i poeziju shvatao kao sredstvo za postizanje socijaldemokratskih ciljeva. Njegovi umetnički nedorađeni stihovi - što u prvom redu valja pripisati činjenici da je stvarao izuzetno mlad (umro je u 19. godini) - prožeti su ljubavlju prema trudbenicima. Ime ''Abrašević'' nose mnoga kulturno-umetnička društva u Srbiji. Pesme: ''Zviždi vetre'', ''Svet je nama otadžbina'', ''Bratstvo'', ''Crvena''.



1894.
Rođen je američki filmski režiser austrijskog porekla Džozef fon Šternberg, vizuelni perfekcionista, majstor osvetljenja i kontrasta. Pođednako je upečatljiv u epskim scenama i u krupnim planovima izrazite plastičnosti i senzibiliteta, što je umnogome rezultat sjajne saradnje s glumicom Marlen Ditrih. Filmovi: ''Podzemlje'', ''Plavi anđeo'', ''Maroko'', ''Jedna američka tragedija'', ''Šangaj ekspres'', ''Plava venera'', ''Crvena kraljica'', ''Djavo je žena'', ''Šangajsko podzemlje'', ''Makao''.

1910.
Umro je ruski kompozitor, pijanista i dirigent Milij Aleksijevič Balakirjev, pokretač i idejni vođa kompozitorske grupe, po njemu nazvane Balakirjevljev kružok ili ''Velika petorica''. Grupu su činili još Cezar Kjuj, Modest Musorgski, Nikolaj Rimski-Korsakov i Aleksandar Borodin. Nadovezujući se na ruskog kompozitora Mihaila Glinku, izgradio je mužički stil na elementima folklora, prvenstvno ruskog i orijentalnog. Dela: simfonijske poeme ''Rusija'', ''Tamara'', muzika za ''Kralja Lira'', klavirske kompozicije, uključujući fantaziju ''Islamej''.

1914.
U sudaru putničkog broda ''Carica Irske'' i norveškog teretnjaka ''Storstat'' na reci Sent Lorens u Kanadi poginulo je najmanje 1.012 ljudi.

1917.
Rođen je američki državnik Džon Ficdžerald Kenedi, koji je 1960. u 43. godini života postao najmlađi šef države u istoriji SAD. U Drugom svetskom ratu služio je u mornarici, a potom kratko bio novinar. U Kongres je izabran 1947, a 1952. postao je senator. Za predsednika SAD izabran je kao kandidat Demokratske stranke. Ubijen je u Dalasu 22. novembra 1963. Kao atentator zvanično je označen Li Osvald koji je pod sumnjivim okolnostima i sam ubijen dva dana kasnije u policijskoj stanici u Dalasu. Njegova smrt i danas je predmet različitih tumačenja.

1919.
U vreme dok je sovjetska Rusija vodila borbu na život i smrt protiv kontrarevolucije, Britanija, Francuska, SAD i Italija priznale su vladu bivšeg carskog generala Aleksandra Kolčaka, predvodnika ''belogardejaca'', koji su u početku, uz obilnu podršku zapadnih sila, imali znatne uspehe protiv slabo naoružane Crvene armije. Njegove jedinice su razbijene u januaru 1920, a on je uhapšen na železničkoj stanici u Irkutsku i ubrzo streljan.

1942.
Umro je američki filmski i pozorišni glumac Džon Barimor, poznat po ulogama ljubavnika u doba nemog filma. Filmovi: ''Romeo i Julija'', ''Dr Džekil i mister Hajd'', ''Raspućin i carica'', ''Marija Anoaneta''.

1943.
Na Sutjesci se u Drugom svetskom ratu deo partizanskih jedinica i Vrhovni štab Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije probio iz obruča 130.000 nemačkih, italijanskih, bugarskih i hrvatskih vojnika, koji su u Petoj neprijateljskoj ofanzivi (nemački naziv ''Operacija Švarc'') pokušali da unište glavninu partizanskih snaga. U obruču na Zelengori i Sutjesci bile su okružene četiri partizanske divizije sa oko 16.000 boraca i 4.000 ranjenika. U najdramatičnijoj bici Partizanskog pokreta tokom rata, okončanoj 15. juna, partizanske divizije izgubile su trećinu boraca. Nemci su masakrirali oko hiljadu zarobljenih ranjenika.

1953.
Novozelanđanin Edmund Hilari i Nepalac Namgjal Vangdi, poznat kao Tenzing Norgaj, postali su prvi ljudi koji su osvojili ''krov sveta'' Maunt Everest, 8.848 metara visok vrh planinskog masiva Himalaji.

1966.
Budistička kaluđerica spalila se u vijetnamskom gradu Hue u znak protesta protiv proameričke marionetske vojne vlade Južnog Vijetnama.

1972.
Generalni sekretar Centralnog komiteta Komunističke partije i predsednik Prezidijuma Vrhovnog Sovjeta ŠSR Leonid Brežznjev i predsednik SAD Ričard Nikson potpisali su u Moskvi dokument pod nazivom ''Osnova za međusobne odnose ŠSR i SAD'' kojim je otvorena era boljih odnosa i miroljubive koegzistencije dveju velesila.

1978.
Šef kineske diplomatije Huang Hua označio je u Ujedinjenim nacijama ŠSR kao najopasniji izvor izbijanja novog svetskog rata.

1979.
Umrla je američka filmska glumica kanadskog porekla Meri Pikford, zvezda nemog filma. S Čarlijem Čaplinom, Daglasom Ferbanksom i Dejvidom Grifitom osnovala je 1919. filmsku kompaniju ''Junajted Artist Korporejšn''. Filmovi: ''Dobri mali đavo'', ''Devojka od juče'', ''Jedna mala bogata devojka'', ''Polijana'', ''Mali lord Fontelroj'', ''Gaučo'', ''Koketa''.

1985.
Na stadionu ''Hejsel'' u Briselu u neredima pred finalni meč evropskog Kupa šampiona između italijanskog prvaka ''Juventusa'' i engleskog ''Liverpula'' pogunulo je 39 i povređeno više od 400 ljudi, uglavnom italijanskih navijača.

1989.
Japanski sud odlučio je da lekari u Japanu nisu dužni da pacijentima obolelim od raka saopšte istinu.

1990.
Za prvog predsednika Rusije izabran je Boris Jeljcin.

1994.
U izbeglištvu u Čileu umro je bivši istočnonemački lider Erih Honeker, od 1976. do 1989. predsednik Nemačke Demokratske Republike, kad je oboren s vlasti na talasu masovnih antirežimskih protesta. Kao člana Komunističke partije Nemačke, nacisti su ga uhapsili 1935. i u koncentracionim logorima bio je do 1945. U Politbiro vladajuće Jedinstvene socijalističke partije Nemačke (komunisti) izabran je 1958, prvi sekretar postao je 1971, a generalni sekretar 1976. Izgradio je 1961. Berlinski zid, simbol ''hladnog rata''.

1997.
Loran Kabila preuzeo je dužnost predsednika Demokratske Republike Kongo (bivši Zair), 12 dana pošto su njegove snage porazile u sedmomesečnom građanskom ratu armiju lojalnu diktatoru Mobutuu Sese Seku.

1999.
Američki ''Diskaveri'' postao je prvi ''spejs šatl'' koji je pristao na Međunarodnu kosmičku stanicu.

2002.
Odlazeći predsednik Malija Alfa Omar Konare pomilovao je bivšeg diktatora te afričke zemlje Musu Traorea i njegovu suprugu Marijam, uhapšene posle Traoreovog zbacivanja s vlasti 1991.

2005.
Francuski glasači odbacili su na referendumu Predlog Ustava Evropske unije.

2006.
Više od 50 talibanskih gerilaca ubijeno je u vazdušnom napadu koji su snage SAD izvršile na jednu džamiju u južnoj avganistanskoj oblasti Helmand. Napad se odigrao pred samo svitanje, a među ubijenima nalaze se i neki od ''vođa talibana''.

2006.
Poginulo više od 40 ljudi u nekoliko eksplozija u Iraku. Većina napada izvedena je na području Bagdada.

[Kathy]

Dogodilo se na današnji dan

Danas je sreda, 30. maj, 150. dan 2007. Do kraja godine ima 215 dana.

1431.
Na lomači je spaljena francuska nacionalna
junakinja Jovanka Orleanka, posle procesa pred engleskim crkvenim
sudom u Ruanu, na kojem se držala izuzetno hrabro. Na smrt je
osuđena pod optužbom da je jeretik i veštica. Tokom Stogodišnjeg
rata pridobila je francuskog kralja Šarla VII - ubedivši ga da su
joj ''glasovi s neba'' naredili da spase Francusku - za oslobađanje
Orleana, i 1429. je na čelu odreda od oko 800 ljudi naterala Engleze
da obustave opsadu grada. Potukla ih je i kod Poatjea, a Šarla VII
odvela u Rems, gde je krunisan. Burgunđani su je zarobili u maju1430. i prodali Englezima. Bes Francuza zbog njenog mučeništva ipatriotsko oduševljenje koje je probudila omogućili su
proterivanje Engleza iz Francuske i 1453. završetak Stogodišnjeg
rata.

1434.
Koaliciona armija Svetog Rimskog carstva od 25.000
vojnika porazila je u bici kod Lipana vojsku taborita, borbene
levice husitskog pokreta, koja je imala 18.000 boraca. Porazom
sledbenika češkog verskog reformatora i rektora Univerziteta u
Pragu Jana Husa (spaljenog 1415. na lomači pod optužbom da je
jeretik), koji se borio protiv nemačkog uticaja u Češkoj i
zloupotreba i besramnog bogaćenja rimokatoličke crkve, propala je
zanosna ideja srednjovekovne hrišćanske revolucije, ideja pravde i
jednakosti.

1498.
Španski moreplovac italijanskog porekla Kristofer
Kolumbo isplovio je sa šest brodova iz španske luke Sanlukar na
treće putovanje u Novi svet, tokom kojeg je otkrio Trinidad i obale
Južne Amerike (ušće reke Orinoko u Atlantski okean).

1536.
Engleski kralj Henri VIII venčao se s trećom
ženom Džejn Sejmor, samo 11 dana pošto je na gubilište poslao
drugu suprugu Anu Bolen.

1574.
Umro je francuski kralj Šarl IX, posle čijeg su
dolaska na presto 1560. počeli verski ratovi rimokatolika i
hugenota. Na nagovor majke Katarine de Mediči, koja je delovala u
dogovoru s papom Grgurom XIII, odobrio je 1572. pokolj hugenota u
Vartolomejskoj noći.

1593.
Engleski pisac Kristofer Marlo, koji je usavršio
pisanje u jambskom desetercu i izuzetno uticao na Vilijama
Šekspira, ubijen je na misteriozan način u jednoj londonskoj
taverni. Njegove tragedije prikazuju žudnju za vlašću, odlikuju
se zvučnom retorikom i na mahove poetskim žarom. Dela: ''Tamerlan
Veliki'', ''Dr Faustus'', ''Jevrejin sa Malte'', ''Edvard II''.

1640.
Umro je flamanski slikar Peter Paul Rubens, jedan od
najvećih majstora baroka, koji je sjedinio najbolje tradicije
severnjačkog i italijanskog slikarstva. Stvorio je slike pune
dramatike, čulnosti, raskoši kostima i sjaja boja. Radio je
istorijske, verske i mitološke kompozicije, seoske i galantne
scene, portrete i pejzaže. Živeo je pretežno u Antverpenu, ali je
radio i u Francuskoj i Španiji, gde je uticao na španskog slikara
Dijega Velaskesa. Pošto je imao veliki broj porudžbina, često
slika ogromnih dimenzija, deo posla prepuštao je učenicima, među
kojima su najznačajniji flamanski slikari Anton van Dajk i Jakov
Jordans.

1744.
Umro je engleski pisac Aleksander Poup, predstavnik
klasicizma u engleskoj poeziji, koji je na engleski preveo grčke
epove ''Ilijadu'' i ''Odiseju''. Dela: poeme ''Esej o čoveku'', spev ''O
kritici'', satirični ep ''O gluposti'' (Duncijada), komično-herojski
spev ''Otmica uvojka''.

1778.
Umro je francuski filozof, pisac i istoričar
Fransoa Volter, prosvetitelj i jedan od najslobodoumnijih duhova
Evrope 18. veka, veliki protivnik klerikalizma, ali ne i ateista,
saradnik čuvene ''Enciklopedije''. Dugo je živeo u izgnanstvu,
izvesno vreme i na dvoru pruskog kralja Fridriha II Velikog, potom u
Ferneju u Švajcarskoj. Dela: filozofski romani ''Kandid'', ''Zadig'',
''Mikromegas'', epopeje ''Anrijada'', ''Devica Orleanska'', istorijska
dela ''Vek Luja XIV'', ''Ogled o običajima i duhu nacija'', ''Istorija
Karla XII'', tragedije ''Edip'', ''Brut'', ''Zaira'', ''Cezar'', ''Meropa'',
''Tankred'', komedije ''Senjorsko pravo'', ''Nanina'', filozofski spisi
''Traktat o metafizici'', ''Rasprava o čoveku'', ''Filozofski rečnik'',
'Filozofska pisma''.

1814.
Rođen je ruski revolucionar Mihail Aleksandrovič
Bakunjin, najznačajniji mislilac anarhizma. Posle vojne akademije
služio je dve godine u gardi, a zatim je od 1841. do 1847. putovao
po Nemačkoj, Francuskoj i Švajcarskoj, istupajući protiv carskog
samodržavlja i kmetstva u Rusiji. Carska vlada mu je naložila da
se vrati u zemlju, a kad je to odbio lišila ga je plemićke titule
i oduzela mu svu imovinu. U revoluciji 1848. učestvovao je u
praškom ustanku, a 1849. rukovodio je ustankom u Drezdenu. Posle
propasti ustanka uhapšen je i osuđen na smrt, ali mu je kazna
zamenjena doživotnom robijom, posle čega je izručen ruskim
vlastima i prognan u Sibir. Odatle je uspeo da pobegne i u Zapadnoj
Evropi se povezao s tajnom organizacijom ruskih revolucionarnih
demokrata ''Zemlja i sloboda'', a 1869. osnovao je tajnu organizaciju
''Alijansa socijalističke demokratije''. Na Haškom kongresu 1872.
isključen je iz Prve internacionale. Dela: ''Državnost i anarhija'',
''Knutogermanska imperija i socijalna revolucija''.

1848.
SAD i Meksiko ratifikovali su sporazum - potpisan u
februaru 1848. posle poraza Meksikanaca u američko-meksičkom ratu
- prema kojem su, u naknadu za 15 miliona dolara, u sastav SAD ušle
do tada meksičke teritorije Novi Meksiko, Kalifornija, delovi
Nevade, Jute, Arizone i Kolorada.

1876.
Zbačen je turski sultan Abdul Azis, a na presto je
stupio njegov nećak sultan Murat V.

1909.
Rođen je američki klarinetista i kompozitor
Bendžamin Dejvid Gudmen, poznat kao Beni Gudmen, jedan od prvih
belih muzičara koji se usprotivio rasnoj segregaciji. Osnovao je
1934. džez orkestar u koji je pozvao i crne muzičare. Snimio je
desetak filmova, a bavio se i klasičnom muzikom - snimio
za klarinet Vofganga Amadeusa Mocarta i svirao sa simfonijskim
orkestrima.

1912.
Umro je američki pilot i konstruktor aviona Vilbur
Rajt, pionir avijacije, koji je 1903. s bratom Orvilom, u avionu
njihove izrade, izveo prvi let u istoriji vazduhoplovstva. Let je
trajao 59 sekundi i avion je preleteo 285 metara. Braća Rajt su
već 1905. konstruisala avion koji je preleteo 39 kilometara.
Osnovali su 1909. ''Ameriken Rajt kompani'' za proizvodnju aviona i
iste godine vojsci SAD isporučili prvi borbeni avion ''Signal Korps I''.



1913.
U Lodonu je potpisan mirovni ugovor poraženog
Osmanskog carstva sa Srbijom, Crnom Gorom, Grčkom i Bugarskom,
čime je okončan Prvi balkanski rat. Srbija je oslobodila Staru
Srbiju (otprilike današnje Kosovo i Metohija) i Južnu Srbiju
(danas Makedonija). Bugarska je pripojila Pirinsku, a Grčka Egejsku
Makedoniju. Izmišljena je i jedna nova država - Albanija, koja
nikada ranije u istoriji nije postojala. Austrija je nametnula
osnivanje Albanije da bi na svaki način onemogućila izlaz Srbije
na more.

1918.
Umro je ruski filozof i estetičar Georgij
Valentinovič Plehanov, jedan od osnivača prve ruske
socijaldemokratske organizacije i Druge internacionale. Dela:
''Razvitak monističkog pogleda na svet'', ''Naša razmimoilaženja'',
''Anarhizam i socijalizam'', ''Prilozi istoriji materijalizma'', ''O
ulozi ličnosti u istoriji'', ''Osnovna pitanja marksizma'', ''Pisma bez
adrese'', ''Umetnost i društveni život'', ''Književni pogledi V. G.
Belinskog'', ''Estetska teorija N. D. Černiševskog'', ''Dobroljubov i
Ostrovski'', ''Karl Marks i Lav Tolstoj''.

1942.
Britansko ratno vazduhoplovstvo je sa 1.047 aviona
bombardovalo nemački grad Keln, što je bio prvi bombarderski napad
RAF-a s više od hiljadu letilica u Drugom svetskom ratu.

1944.
Britanska vlada je u Drugom svetskom ratu i
zvanično obustavila pomoć četnicima Draže Mihailovića (koja je
i inače uvek bila simbolična), ocenivši da se u Jugoslaviji
protiv nacista efikasno bore samo partizani.

1956.
Jugoslovenska državno-partijska delegacija s
Josipom Brozom na čelu doputovala je u ŠSR i tokom posete su u
razgovorima sa sovjetskim rukovodstvom potvrđena načela Beogradske
deklaracije iz 1955, kojom je premošćen raskol dveju zemalja
započet 1948. napadima na Jugoslaviju i njeno rukovodstvo. U
Moskovskoj deklaraciji o odnosima Saveza komunista Jugoslavije i
Komunističke partije ŠSR istaknuto je da će biti nastavljena
saradnja dveju vladajućih partija, u skladu s načelom o
različitim putevima socijalističkog razvoja i utvrđeno da se
saradnja mora zasnivati na dobrovoljnosti i ravnopravnosti.

1960.
Umro je ruski pisac Boris Leonidovič Pasternak,
dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1958, oštar kritičar
boljševičke diktature, čija je duboko intimna intelektualna
lirika delovala prekretnički i na rusku i na svetsku poeziju.
Proganjan je u vreme totalitarnog režima Josifa Staljina, ali ni
kasnije nije bio miljenik vlasti. Odrastao u intelektualnoj sredini,
počeo je da stvara u krugu futurističke grupe ''Centrifuga'' i Lefu.
Uprkos bliskosti s futuristima nije prihvatio njihovu revolucionarnu
angažovanost. Teme prve i druge ruske revolucije oblikovao je u
poemama kao tragediju intelektualaca u istorijskim turbulencijama.
Zbirka pesama simboličnog naziva ''Iznad barijera'' kao da je
odredila karakter njegove poezije, tematski apolitične, bogate
metaforama, koja stvara utisak disharmonije i nemira, a zbirkom
''Brat moj - život'' uvrstio se među klasike evropske poezije 20.
veka. Najveći uspeh kod publike i književne kritike doneo mu je
roman ''Doktor Živago'', objavljen u inostranstvu, posle čega su ga
izbacili iz ruskog Saveza pisaca. U ŠSR-u je ''Doktor Živago''
štampan tek 1988. Iskazao se i kao teoretičar književnosti i
sjajan prevodilac Vilijama Šekspira, Johana Volfganga Getea,
Šandora Petefija i gruziskih pesnika. Njegova filozofska lirika
snažno je uticala na mnoge ruske, evropske i američke pesnike.
Ostala dela: roman u stihovima ''Spektorski'', zbirke pesama i poeme
''Blizanac u oblacima'', ''Teme i varijacije'', ''Poručnik Šmit'',
''Devetstotinapeta godina'', ''Uzvišena bolest'', ''Drugo rođenje'',
''Kad se razvedri'', ''Umetnik'', pripovetke ''Detinjstvo Liversove'',
''Povest'', autobiografije ''Zaštitna povelja'', ''Ljudi i situacije'',
drama ''Slepa lepotica''.



1961.
U zasedi blizu Siudad Truhilja ubijen je
dominikanski diktator generalisimus Rafael Leonidas Truhiljo Molina.
Dominikanskom Republikom je kao američki štićenik, surovo
gušeći opoziciju, vladao od 1930.

1973.
Zapadna Nemačka i Čehoslovačka postigle su
dogovor o normalizaciji odnosa, okončavši 32-godišnje
neprijateljstvo.

1981.
U Bangladešu je u pokušaju državnog udara ubijen
predsednik Ziaur Rahman. Zaverenike je predvodio general Muhamed
Abdul Manzur, ali je pokušaj udara suzbijen 1. juna, Manzur je
uhapšen i ubijen pod misterioznim okolnostima, a dužnost šefa
države preuzeo je potpredsednik Abdus Satar.

1987.
Gomila razbesnelih seljaka, pripadnika niže kaste,
masakrirala je najmanje 42 člana porodica zemljoposedničke više
kaste u indijskoj istočnoj državi Bihar.

1992.
Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija usvojio je
rezoluciju kojom su nametnute sankcije Saveznoj Republici
Jugoslaviji, na osnovu tvrdnje da snosi najveću odgovornost za
građanski rat u Bosni i Hercegovini.

1994.
Umro je srpski fizičar i hemičar Pavle Savić,
jedan od pronalazača procesa nuklearne fisije (cepanje atomskog
jezgra), profesor Beogradskog univerziteta, predsednik Srpske
akademije nauka i umetnosti od 1971. do 1981. Svetski poznat
naučnik postao je kad je sa Irenom Žolio Kiri 1937. i 1938. otkrio
izotope poznatih elemenata bombardovanjem atoma urana sporim
neutronima. Rezultat je bio neočekivan i epohalan - otkriveni su i
elementi srednje atomske mase (lantan i drugi), a ne samo tzv.
transuranski elementi kako se očekivalo, a drugi naučnici su
ponavljanjem tog eksperimenta ustanovili da je bombardovanje
neutronima proizvelo cepanje jezgra atoma urana. U Drugom svetskom
ratu bio je od početka aktivni pristalica Partizanskog pokreta,
1942. izabran je za potpredsednika na Prvom zasedanju AVNOJ-a, a
posle rata organizovao je Institut za nuklearne nauke u Vinči kod
Beograda.

1994.
Izrael je oslobodio stotine palestinskih
zatvorenika, što je bio deo sporazuma s Palestinskom
oslobodilačkom organizacijom o palestinskoj autonomiji.

1995.
Rusija je formalizovala odnose s NATO, ali je
ponovila upozorenje da bi širenje zapadnog vojnog saveza na istok
moglo da podeli Evropu.

1998.
U severnoj avganistanskoj provinciji Tahar u
zemljotresu je poginulo najmanje 3.000 ljudi.

1999.
Avioni NATO su kod Varvarina s četiri projektila,
ispaljena za manje od pet minuta, srušili most preko Velike Morave
i ubili najmanje 11 civila, među kojima Sanju Milenković (16),
jednog od najtalentovanijih mladih matematičara u svetu. Napad je
otpočeo u 13.25 časova, pri vedrom vremenu, a most je zbog
pijačnog dana u Varvarinu bio pun ljudi. U istom napadu ubijen je i
protojerej stavrofor Milivoj Chirić, prva žrtva NATO agresije
među sveštenstvom Srpske pravoslave crkve, koji je usmrćen na
pragu obližnje crkve Uspenja Presvete Bogorodice.

1999.
U napadu NATO avijacije na konvoj britanskih,
italijanskih i portugalskih novinara na putu Prizren-Brezovica
ubijen je vozač Nebojša Radojević, a dvoje ljudi je ranjeno.

1999.
U Minsku je poginulo 54 ljudi u stampedu nekoliko
hiljada mahom mladih žitelja glavnog grada Belorusije, koji su po
okončanju koncerta rok muzike jurnuli u ulaz stanice podzemne
železnice da se zaštite od iznenadne provale oblaka.

2002.
Utakmicom svetskog šampiona Francuske protiv
reprezentacije Senegala, koju je širom planete posmatralo najmanje
500 miliona televizijskih gledalaca, u Seulu je otvoreno prvo
svetsko fudbalsko prvenstvo na tlu Azije, koje su zajednički
organizovali Južna Koreja i Japan. Senegal je priredio prvorazredno
iznenađenje pobedivši rezultatom 1:0.

2006.
Najmanje 37 osoba je poginulo, a 97 ranjeno u dve
odvojene eksplozije bombi u južnim delovima Iraka i severno od
Bagdada.

[Kathy]

Dogodilo se na današnji dan

Danas je četvrtak, 31. maj, 151. dan 2007. Do kraja godine ima 214 dana.

1594.
Umro je italijanski slikar Tintoreto, umetnik
strasnog temperamenta, jedan od najvećih majstora 16. veka. S
lakoćom je slikao kompozicije ogromnih dimenzija, snažnim zamahom
i upotrebom dramatičnih svetlosnih efekata, pri čemu je očuvao
osećanje i za najmanje pojedinosti. Snažno je uticao na evropske
slikare, posebno na impresioniste. Radio je u rodnoj Veneciji, u
kojoj su ostala glavna dela ''Raj'' u Duždevoj palati, ''Tajnavečera'' u crkvi San DjorđoMađore, ''Raspeće'' u Skuoli di San
Roko, ali je dosta rasejano i po evropskim muzejima, poput slika
''Suzana i starci'' u Beču i ''Autoportret'' u Parizu.



1793.
Počeo je jakobinski teror u Francuskoj revoluciji.

1809.
Poginuo je srpski nacionalni junak Stevan
Sinđelić, resavski vojvoda, ispalivši iz kubure hitac u
skladište municije u šancu na uzvišenju Čegar kod Niša, u jeku
borbe s brojno nadmoćnim Turcima u Prvom srpskom ustanku.
Eksplozija je digla šanac u vazduh, usmrtivši i branioce i 6.000
Turaka koji su upali u utvrđenje. Sinđelić se u maju 1809. sa
3.000 Resavaca pridružio ustanicima koji su nameravali da oslobode
Niš. Na Čegru je bio u najisturenijem od šest srpskih šančeva i
na njega je napad usmerio komandant niške tvrđave Kuršid paša,
ali su ustanici odbili više turskih juriša. Kad je uvideo da
proređeni branioci, uprkos neviđenom herojstvu, ne mogu da odole
turskoj sili, zapalio je skladište municije. Posle bitke paša je,
da bi zastrašio Srbe, naredio da se od glava poginulih ustanika
ozida kula, koja je dobila naziv Chele-kula. Prvobitno su na njoj
bile 952 lobanje, a sada je ostalo nekoliko desetina. Sinđelić je
učestvovao u svim borbama u Pomoravlju od početka ustanka 1804. i
istakao se u bojevima na Ivankovcu 1805, kad je za pokazanu hrabrost
dobio čin vojvode, i na Deligradu 1806. pod komandom Petra Dobrnjca.



1809.
Umro je austrijski kompozitor Jozef Hajdn,
predstavnik ''bečkih klasičara'', tri decenije kapelmajstor na dvoru
mađarske magnatske porodice grofova Esterhazi. Prilikom dva boravka
u Engleskoj stekao je svetsku slavu i komponovao najzrelija dela.
Inspirisao se austrijskim, mađarskim, nemačkim, francuskim, ruskim
folklorom. Napisao je više od 100 simfonija, komponovao je gudačke
kvartete, klavirske sonate, crkvenu muziku, a prema njegovom
''Carskom kvartetu'' nastala je himna Austrije. Dela: simfonije
''Jutro'', ''Podne'', ''Veče'', ''Oproštajna'', ''Marija Terezija'',
''Oksfordska'', ''Medved'', ''Kokoška'', ''Kraljica'', ''Vojna'',
''Časovnik'', gudački kvarteti ''Sunčevi kvarteti'', ''Ruski
kvarteti'', oratorijumi ''Stvaranje sveta'', ''Godišnja doba'', opera
''Apotekar''.

1819.
Rođen je američki pisac Volt Volter Vitmen, pesnik
slobode i demokratije. Bio je štamparski radnik, drvodelja i
učitelj. Osnovu njegovih pesama, napisanih u nekonvencionalnoj
formi slobodnog stiha, čini ljubav prema čoveku. Snažno je uticao
na modernu liriku, posebno najvažnijom zbirkom pesama ''Vlati
trave''.

1859.
Počeo je da radi veliki sat - nazvan ''Big Ben'' - na
kuli britanskog Parlamenta u Londonu.

1902.
Mirom u Verenigingu, južno od Johanesburga, kojim
je završen britansko-burski rat, Buri su prisiljeni da priznaju
vrhovnu vlast Velike Britanije. U ratu započetom 1899. poginula su
5.774 Britanaca, oko 16.000 ih je umrlo od bolesti, a burske žrtve
procenjene su na oko 4.000. Istog dana 1910. ujedinjene su britanske
kolonije Natal i Kepland i do tada slobodne burske države Transval
i Oranje i oformljena je Južnoafrička unija sa statusom britanskog
dominiona (od 1961. Južnoafrička republika).

1924.
Kina je priznala ŠSR.

1930.
Rođen je američki filmski glumac, reditelj i
producent Klint Istvud, koji karijeru počeo ulogama u italijanskim
''špageti-vesternima'' Serđa Leonea, posle čega je sarađivao s
nizom značajnih američkih sineasta, posebno s Donom Zigelom.
Filmovi: ''Za šaku dolara'', ''Za nekoliko dolara više'', ''Dobar,
ružan, zao'', ''Šerif u Njujorku'', ''Prljavi Hari'', ''Bekstvo iz
Alkatraza'', ''Noć jeze'', ''Neočekivani spasilac'', ''Kazna na planini
Ejger'', ''Odmetnik Džesi Vols'', ''Brončo Bil'', ''Crvena lisica'',
''Iznenadni sudar''. Njegova scenaristička i rediteljska ostvarenja
vrhunskog su dometa.



1931.
U Bahreinu je pronađena nafta i to je prva arapska
zemlja u kojoj su utvrđena takva nalazišta.

1961.
Južna Afrika proglašena je republikom s
predsednikom Čarlsom Robertsom Svartom i napustila je Britanski
komonvelt.

1962.
U Izraelu je obešen nemački ratni zločinac Adolf
Ajhman, tokom Drugog svetskog rata glavni egzekutor zamisli Adolfa
Hitlera o ''konačnom rešenju'' jevrejskog pitanja. U sudskom procesu
je utvrđeno da je kriv za smrt šest miliona ljudi.

1970.
U zemljotresu u Peruu poginulo je više od 70.000
ljudi, 20.000 je nestalo i 200.000 povređeno, a gradovi Jungaj,
Huares i Čimbote potpuno su razoreni.

1991.
U Lisabonu je potpisan mirovni sporazum o Angoli,
kojim je posle skoro 16 godina okončan građanski rat u toj
afričkoj zemlji.

1992.
Održani su prvi višestranački izbori za Veće
građana Skupštine Savezne Republike Jugoslavije.

1994.
U Bosni i Hercegovini je za prvog predsednika
muslimansko-hrvatske federacije, nastale prema diktatu Vašingtona,
izabran Krešimir Zubak.

1999.
Dvadesetak projektila ispaljenih iz aviona NATO na
stambene zgrade u centru Novog Pazara usmrtilo je 23 civila,
uključujući dvogodišnjeg Marka Simića, u Surdulici - u kojoj su
direktnim pogocima agresorske avijacije razoreni Specijalna bolnica
za plućne bolesti i Dom staraca - ubijeno je 20 civila. Civilni
ciljevi gađani su i u ostalim mestima širom Srbije, uključujući
visokonaponska postrojenja Elektroprivrede Srbije u Nišu, Novom
Sadu i Beogradu, postrojenja u termoelektrani ''Nikola Tesla'' u
Obrenovcu i dalekovod između Obrenovca i Beograda, posle čega je
više miliona ljudi ostalo bez struje.

2000.
Hongkong je zatvorio poslednji vijetnamski kamp,
okončavši tako četvrtvekovnu sagu ljudi iz čamaca na teritoriji
te južne kineske provincije.

2005.
Mark Felt, penzionisani visoki funkcioner američkog
Federalnog istražnog biroa (FBI), saopštio da je bio ''Duboko
grlo'', glavni izvor informacija novinarima ''Vašington posta'' u
otkrivanju afere Votergejt (provala u kancelariju Demokratske
stranke u zgradi Votergejt u Vašingtonu 1974. godine), zbog koje je
američki predsednik Ričard Nikson morao da podnese ostavku.

2006.-
U Bagdadu pronađena 42 tela, na kojima se vide i
tragovi mučenja. Prema povredama vidljivim na pronađenim telima,
uočljivo je da je većina žrtava ubijena vatrenim oružjem i da su
bile vezane.

2006.
Vlada Republike Srbije konstatovala je da Republika
Srbija preuzima državno - pravni kontinuitet i postaje sledbenik
Državne zajednice Srbija i Crna Gora. Republička referendumska
komisija, zvanično je, istog dana, u Podgorici potvrdila da je
referendum o državnom statusu, održan 21. maja u Crnoj Gori,
ispunio uslov Evropske unije, odnosno da je 55 odsto birača
izašlih na glasanje podržalo nezavisnost te Republike.

[Kathy]

Dogodilo se na današnji dan

Danas je četvrtak, 1. jun, 152. dan 2007. Do kraja godine ima 213 dana.

1198. -
Romejski (vizantijski) car Aleksije Anđeo dozvolio je srpskom velikom županu Stefanu Nemanji i njegovom sinu monahu Savi da "na ruševinama Hilandariona podignu novi manastir Svete Gore". Srpski manastir Hilandar, koji su njih dvojica osnovali na mestu gde su bile ruševine grčkog manastira, postao je riznica izuzetnog kulturno-istorijskog i umetničkog blaga, jedan od četiri najveća i najlepša manastira na Svetoj Gori; vekovima je središte i rasadnik srpske duhovnosti.

1495. -
U izveštaju ministarstva finansija Škotske pojavljuje se prvi pisani zapis o viskiju. Proizvođač je bio monah John Cor.

1675. -
Rođen je Frančesko di Mafei, italijanski dramaturg, arheolog i osnivač "Književnog časopisa".

1831. -
Na književnoj večeri kod P. Pletneva dogodio se prvi susret dvojice velikana ruske književnosti - Aleksandra Sergejeviča Puškina i Nikolaja Vasiljeviča Gogolja.

1839. -
Srpski knez Miloš Obrenović abdicirao je u korist sina Mihaila i napustio Srbiju, okončavši prvu vladavinu koju je kao vođa Drugog srpskog ustanka započeo 1815. Otišao je zbog sukoba sa starešinskim slojem, koji je zahtevao učešće u vlasti i donošenje ustava i zakona, što autokratskom vladaru nikako nije odgovaralo. Pod pritiskom Miletine bune, u februaru 1835. donet je liberalni Sretenjski ustav, ali ga je knez zbog protivljenja Rusije, Austrije i Otomanskog carstva sa zadovoljstvom suspendovao već sledećeg meseca. Krajem 1838, turski sultan je izdao hatišerif, prema kojem je s knezom vlast delio Sovjet, što Milošu nije bilo po volji. Posle neuspelog mirenja sa ustavobraniteljima, morao je da napusti zemlju, u koju se vratio 1859, posle odluke Svetoandrejske skupštine 1858. o zbacivanju kneza Aleksandra Karađorđevića, i vladao je do smrti 1860.



1883. -
Izašao je prvi broj ruskog dnevnog lista "Novosti dnja"

1889. -
Rođen je Karl Ogden, engleski pisac, lingvista, tvorac uprošćenog engleskog jezika, koji je u to vreme smatran prototipom novog "međunarodnog" jezika.

1926. -
Rođena je Merlin Monro (Norma Jean Baker), američka filmska glumica, simbol erotike svoga vremena. Glavni filmovi: "Džungla na asfaltu", "Nijagara", "Muškarci vole plavuše", "Sedam godina vernosti", "Neki to vole vruće"....



1929. -
Rođen je Džejms Hedli Bilington, istoričar i filolof, direktor Kongresne biblioteke SAD, autor više knjiga iz oblasti istorije i kulture Rusije.

1936. -
Italijanski kralj Viktor Emanuel III proglasio se carem Etiopije.

1938. -
Izašao je prvi broj strip-časopisa "Action Comics", u kom se pojavio i jedan od najpoznatijih strip junaka svih vremena - Supermen. Časopis je koštao deset centi.

1939. -
Prvi put je televizija prenosila jedan boks-meč teške kategorije. Bio je to meč između Max Baera i Lou Nova.

1941. -
Nemci su zabranili sve publikacije katoličke crkve.

1944. - Jugoslovenski kralj Petar II Karađorđević je u Drugom svetskom ratu, pod pritiskom britanskog premijera Vinstona Čerčila, odstranio iz vlade vođu četnika Dražu Mihailovića i potpisao ukaz o imenovanju za premijera bivšeg hrvatskog bana Ivana Šubašića, čime je otvoren put komunistima da posle rata preuzmu vlast u Jugoslaviji.

1948. -
Umro je srpski političar i pisac Jaša Prodanović, član Srpske akademije nauka. U kraljevini Srbiji bio je ministar prosvete i ministar privrede, a posle Drugog svetskog rata, potpredsednik jugoslovenske vlade. Kao ministar privrede, izborio je 1910. u skupštini usvajanje Zakona o radnjama, kojim su stvorene radničke i druge komore i uvedeno zaštitno radno zakonodavstvo. S Ljubom Stojanovićem osnovao je 1921. Republikansku stranku, koju je predvodio do smrti. Uređivao je više časopisa ("Narodna misao", "Odjek", "Glasnik Profesorskog društva"), priredio dve antologije narodnih pesama i pripovedaka i celokupna dela Jovana Jovanovića Zmaja, Jove Ilića, Svetislava Vulovića i Laze Lazarevića. Ostala dela: "Ustavni razvitak i ustavne borbe u Srbiji", "Vuk Karadžić i Miloš Obrenović", "Istorija političkih stranaka i struja u Srbiji", "Naši i strani", "Naša narodna književnost".

1949. -
Prvi magazin na mikrofilmu ponuđen je pretplatnicima časopisa "Newsweek".

1993. -
Savezna skupština je većinom glasova u oba doma smenila prvog predsednika Savezne Republike Jugoslavije, Dobricu Ćosića, pod optužbom da je kršio Ustav. Inicijativu za glasanje o poverenju formalno su pokrenuli poslanici Srpske radikalne stranke.

1999. -
Poginuo je srpski general-pukovnik pilot Ljubiša Veličković, pomoćnik načelnika Štaba Vrhovne komande za Ratno vazduhoplovstvo i Protivvazdušnu odbranu (RV i PVO) Vojske Jugoslavije, u trenutku kad je obilazio jedinice na prvoj liniji odbrane od agresije NATO na Jugoslaviju; Veličković je inače jedini general koji je poginuo tokom agresije. On je i prvi Srbin koji je leteo avionom "MiG 29".

[Kathy]

Dogodilo se na današnji dan

Danas je subota, 2. jun, 153. dan 2007. Do kraja godine ima 212 dana.

1624.
Rođen je poljski kralj Jan III Sobjeski, koji jetokom
vladavine od 1674. do smrti 1696. onemogućio dublji prodor
Turaka u Evropu. Prilikom druge opsade Beča 1683. vojska pod
njegovom komandom potukla je Turke i oslobodila grad opsade. Njegova
pobeda nad Turcima pod Bečom 1683. smatra se presudnim trenutkom u
odbrani Evrope, nakon ovog poraza Turci su iz Evrope samo uzmicali
sve do 1912. godine.

1740.
Rođen je francuski pisac Donasjen Alfons Fransoa de
Sad, poznat kao Markiz de Sad. Bio je čuven po raskalašnom životu
i raznim nastranostima, pa je od njegovog prezimena skovan
termin sadizam. Manje je poznata njegova politička uloga, bio je
veliki pristalica revolucije i krajnje isključivi neprijatelj
Hrišćanstva. Francuski car Napoleon I naredio je da ga zatvore u
šarantonsku bolnicu kao duševno obolelog. Dela: romani ''Justina'',
''Žilijeta'', ''120 dana Sodome''.

1771.
Rusija je u vreme vladavine carice Katarine II
Velike okončala zauzimanje crnomorskog poluostrva Krim. Otomansko
carstvo je Kučuk-Kanardžijskim mirom 1774. ipak zadržalo
poluostrvo, ustupivši Rusiji celu severnu obalu Crnog Mora sem
Krima i deo Ukrajine između Buga i Dnjepra, ali je Katarina 1873.
konačno anektirala Krim, čemu Turci nisu bili u stanju da se
odupru.

1790.
U Novom Sadu je otvorena prva knjižara, čiji je
vlasnik Emanuel Janković nabavljao u Pragu knjige najznačajnijih
svetskih pisaca - na nemačkom i francuskom jeziku. U svojoj
štampariji u Novom Sadu štampao je katalog knjiga, prvi te vrste
kod Srba.

1804.
Rođen je ruski kompozitor Mihail Ivanovič Glinka,
tvorac ruskog nacionalnog stila. Autor je prve ruske nacionalne
opere ''Ivan Susanjin'', koja je, prema želji cara Nikolaja I,
nazvana ''Život za cara''. Prema istoimenoj poemi Aleksandra
Puškina, napisao je libreto za operu ''Ruslan i Ljudmila''. Ostala
dela: fantazija ''Kamarinskaja'' (na teme iz ruskih narodnih pesama),
uvertire ''Aragonska hota'', ''Noć u Madridu'', kamerna muzika,
romanse, crkvena muzika, solo pesme.

1840.
Rođen je engleski pisac Tomas Hardi, slikar sela i
provincijske varošice, koji je prvi u engleskoj literaturi stvorio
tzv. pokrajinski roman i pripovetku. Dela: romani ''Pod zelenim
drvetom'', ''Daleko od razuzdane gomile'', ''Povratak urođenika'', ''Tesa
od D'Arbervilovih'', ''Neznani Džud'', zbirke pripovedaka ''Priče iz
Vaseksa'', ''Životne male ironije'', ''Plemenite gospe'', ''Promenjeni
čovek'', epska drama ''Dinasti'', više zbirki pesama.

1857.
Rođen je engleski kompozitor i violinista Edvard
Vilijam Elgar, stvarao je u kasnoromantičarskom maniru. Dela:
oratorijum ''Gerontijusov san'', koncertne uvertire ''Cockaigne'', ''Na
jugu'', ''Enigma varijacije'', ''Falstaf'', dve simfonije, koncerti za
violinu i violončelo.

1882.
Umro je italijanski revolucionar Djuzepe Garibaldi,
vođa pokreta za ujedinjenje Italije. Pristupio je 1831. tajnom
društvu ''Mlada Italija'' Djuzepa Macinija, a posle propasti ustanka
u Savoji 1834. emigrirao je u Južnu Ameriku, gde se borio za
nezavisnost Brazila i Urugvaja. Vratio se u otadžbinu 1848. i
učestvovao je u borbama protiv Austrije, 1849. u borbi za Rimsku
republiku, posle čijeg pada je pošao u pomoć Veneciji sa 4.000
dobrovoljaca, ali su ga monarhisti uhapsili i oterali u progonstvo u
kojem je ostao do 1854. Kada je 1859. izbio rat između Francuske i
Pijemonta (Savoje), monarhisti su bili prinuđeni da koriste njegovu
veliku popularnost, pa je ponovo okupio dobrovoljce. Izveo je 1860.
legendarni pohod na Siciliju i sa hiljadu ''crvenokošuljaša'' zauzeo
je ostrvo, a 7. septembra 1860. trijumfalno je ušao u Napulj (čime
je svrgnuta lokalna dinastija Burbona i Napuljsko kraljevstvo je
prestalo da postoji). Uveo je političke reforme, podelio zemlju
seljacima, ali je odustao od republikanskog poretka u korist
dinastije Savoja (vladari Pijemonta i Sardinije) koja se stavila na
čelo ujedinjenja Italije. Pokušao je 1862. i 1867. da oslobodi Rim
papske vlasti, ali je oba puta uhapšen. Učestvovao je sa svojim
dobrovoljcima 1870. na strani Francuza u francusko-pruskom ratu.
Kasnije se povukao iz politike, nezadovoljan razvojem događaja u
Italiji posle ujedinjenja. Društvo Srpske slovesnosti, preteča
Srpske akademije nauka i umetnosti, izabralo ga je za člana 1864.

1892.
Srpski naučnik Nikola Tesla doputovao je iz SAD u
jedinu posetu Beogradu, gde mu je na železničkoj stanici priređen
doček. Sa ministrom prosvete Androm Mitrovićem primljen je u
audijenciju kod kralja Aleksandra Obrenovića. Posetio je i Narodni
muzej i Veliku školu (Univerzitet), gde je o svom radu govorio
studentima i profesorima, a sa srpskim fizičarem Djorđem
Stanojevićem razgovarao je o započetoj gradnji prve električne
centrale u Beogradu.

1904.
Rođen je američki sportista i filmski glumac
Džoni Vajsmiler, prvi čovek koji je preplivao 100 metara brže od
minuta, tumač naslovne uloge u nizu filmova o Tarzanu. Osvojio je
tri zlatne medalje na Olimpijskim igrama 1924. i dve 1928. Filmovi:
''Tarzan u izgnanstvu'', ''Tarzanov povratak'', ''Tarzan i njegova
družina'', ''Tarzan i njegov sin''.



1924.
Američki Kongres priznao je državljanstvo svim
preostalim Indijancima, starosedeocima na teritoriji na kojoj su
stvorene SAD.

1940.
Rođen je grčki kralj Kostantin II, poslednji
monarh Grčke, koji je vladao od 1964. do 1967, kada je nekoliko
meseci posle vojnog udara zbog sukoba s vojnom vladom primoran da
ode u izgnanstvo. U Grčkoj je vojni režim formalno ukinuo
monarhiju 1973.

1946.
Italijani su se na referendumu izjasnili za
republikansko uređenje, odbacivši monarhiju. Savojska dinastija je
prethodno izgubila popularnost pošto je decenijama podržavala
Musolinijev režim, a time i poraz Italije u ratu i kao posledicu
gubitak kolonijalnog carstva.

1949.
Arapska bliskoistočna država Transjordanija
promenila je ime u Hašemitska kraljevina Jordan.

1953.
Britanska kraljica Elizabeta II krunisana je u
Vestminsterskoj katedrali u Londonu i to je bila prva takva
ceremonija u istoriji koju je prenosila televizija.



1955.
Jugoslovenski i sovjetski lideri Josip Broz i Nikita
Hruščov potpisali su Beogradsku deklaraciju kojom su normalizovani
odnosi Jugoslavije i ŠSR, narušeni rezolucijom Informbiroa iz
1948. Dve zemlje su izrazile privrženost principima miroljubive
koegzistencije i razvijanju svestrane saradnje na ravnopravnim
osnovama.

1965.
U eksploziji mine u japanskom rudniku uglja blizu
Fukuoke poginulo je 200 rudara.

1969.
U sudaru australijskog nosača aviona ''Melburn'' i
američkog razarača ''Frenk E. Evans'' u Južnokineskom moru poginula
su 74 američka mornara.

1974.
Krunisan je kralj Butana Djig Singi Vangčuk (1,
postavši najmlađi monarh u svetu.

1983.
ŠSR je sa satelita u orbiti Zemlje lansirao novu
vasionsku sondu za istraživanje planete Venere.

1987.
Umro je španski gitarista Andres Segovija, najveći
majstor tog instrumenta u 20. veku. Već sa sedam godina počeo je
da priređuje koncerte širom sveta, izvanredno tumačeći dela
klasičnih majstora, čime je gitaru uvrstio u koncertne instrumente
ozbiljne muzike. Transkribovao je za gitaru mnoge kompozicije Johana
Sebastijana Baha. Mnogi kompozitori posvetili su mu dela koja su
komponovali za gitaru.

1993.
Na prvim slobodnim izborima u Burundiju izazivač
Melhior Ndadaje pobedio je vojnog predsednika Pjera Bujoju, čime je
u toj afričkoj zemlji prvi put šef države postao pripadnik
većinskog plemena Hutu.

1994.
U Škotskoj se srušio britanski vojni helikopter,
što nije preživeo niko od 29 ljudi u njemu.

1995.
Protivvazdušna odbrana Vojske Republike Srpske
oborila je u severozapadnoj Bosni američki lovac F-16, čiji se
pilot Skot O'Grejdi spasao katapultiranjem.

1997.
Sud je prihvatio sve tačke optužnice protiv
američkog ratnog veterana Timotija Mekveja, optuženog za
podmetanje eksploziva 1995. u federalnu zgradu u Oklahoma Sitiju,
kad je poginulo 168 ljudi. On je 11 dana kasnije osuđen na smrt.

1999.
U Japanu je, posle višedecenijske polemike,
legalizovana upotreba sredstava za kontracepciju.

2001.
Kolumbijska vlada i pobunjenički pokret FARC
potpisali su sporazum kojim je posle 37 godina građanskog rata u
toj zemlji prvi put omogućena razmena zarobljenika.

2006.
Preminuo je ruski vajar Vjačeslav Klikov. Narodni
umetnik Rusije Klikov je autor čuvenih radova među kojima je
spomenik maršalu Žukovu na Manježu u Moskvi, Chirilu i Metodiju
na Slovenskom trgu u ruskoj prestonici i Vasiliju Šukšinu u jednom
altajskom selu. Klikov je jedan od inicijatora i organizatora Dana
slovenske pismenosti i kulture, a bio je predsednik Međunarodnog
fonda slovenske pismenosti i kulture.

[Kathy]

Dogodilo se na današnji dan

Danas je nedelja, 3. jun, 154. dan 2007. Do kraja godine ima 211 dana.

1098.
Posle petomesečne opsade u Prvom krstaškom ratu,

krstaši su zauzeli bliskoistočni grad Antiohiju.

1657.
Umro je engleski lekar Vilijam Harvi, osnivač moderne
fiziologije, koji je otkrio prirodu cirkulacije krvi i srca kao
pumpe. Naučno tumačenje o radu srca i fiziologiji krvotoka
ustanovio je eksperimentima na životinjama.

1808.
Rođen je američki državnik Džeferson Dejvis,
predsednik Konfederacije Država Amerike (11 otcepljenih južnih
država SAD) tokom građanskog rata od 1861. do 1865. Kao senator
Misisipija od 1847. do 1851. i ministar rata od 1853. do 1857.
podržavao je tradicionalni poredak (robovlasništvo) u južnim
državama, kao i samostalnost pojedinih država članica u odnosu na
centralnu vlast SAD. Posle poraza Konfederacije u građanskom ratu
uhapšen je, ali je 1867. pušten iz zatvora bez suđenja.

1875.
Umro je francuski kompozitor Žorž Bize, autor opere
''Karmen'', remek dela francuskog muzičkog realizma, jedan od
najoriginalnijih i najsugestivnijih operskih kompozitora. Ostala
dela: opera ''Lovci bisera'', scenska muzika za ''Arlezijanku'' Alfonsa
Dodea, ''Simfonija u C-duru''.

1886.
Rođen je srpski socijalista i publicista Kosta
Novaković, jedan od prvaka Srpske socijaldemokratske partije, koji
je na osnivačkom kongresu Komunističke partije Jugoslavije 1919.
izabran za člana Izvršnog odbora Centralnog partijskog veća.
Između dva svetska rata uređivao je više partijskih listova,
biran je u Centralni komitet i bio delegat KPJ na Četvrtom i
Šestom kongresu Kominterne. Zbog revolucionarne delatnosti 1924.
osuđen je na šest meseci, a 1926. na pet godina robije. Iz zatvora
je pobegao 1927. i emigrirao u ŠSR, gde je 1937. uhapšen u
staljinističkim čistkama i likvidiran - pretpostavlja se 1938.

1896.
U Moskvi potpisan ugovor Rusije i Kine o nenapadanju u
sledećih 15 godina, a Kina je odobrila Rusiji da koristi železnicu
u severnoj Mandžuriji.

1899.
Umro je austrijski kompozitor, violinista i dirigent
Johan Štraus Mlađi, tvorac bečke operete. Komponovao je i
valcere, polke, mazurke, marševe. Sa svojim zabavnim orkestrom
nastupao je širom sveta, uključujući Beograd. Dela: operete
''Slepi miš'', ''Ciganin baron'', ''Noć u Veneciji'', valceri ''Na lepom
plavom Dunavu'', ''Priče iz bečke šume'', ''Bečka krv'', ''Beč, žene
i pesme''.

1906.
Rođena je francuska pevačica i igračica
afroameričkog porekla Žozefina Beker, koja se u Drugom svetskom
ratu uključila u pokret otpora protiv nemačkih nacista, za šta je
odlikovana najvišim francuskim ordenima. Svetsku slavu stekla je
posle 1925, kad je počela da nastupa u pariskim kabareima ''Foli
Beržer'' i ''Kazino d Pari''. Pevala je šansone, obogativši te
tipično francuske pesme elementima džeza. Kao istaknuti borac
protiv rasizma - s čijom se neljudskošću suočila u ranoj
mladosti - usvojila je mnoštvo siročadi različitih rasa,
odgajajući ih u duhu bratstva i ljudske solidarnosti, koje je
izdržavala od prihoda s gostovanja širom sveta, uključujući
Jugoslaviju.



1917.
Proglašena je ''nezavisnost'' Albanije pod italijanskom
zaštitom. Albanija je prethodno ustanovljena kao država nakon
Balkanskih ratova, prvi put u istoriji, najviše pod uticajem
Austro-Ugarske, da se Srbiji ne bi dozvolio izlaz na more.

1924.
Umro je češki pisac jevrejskog porekla Franc Kafka.
Do 1945. bio je nepoznat, jer za života gotovo i nije objavljivao.
Glavninu spisa, uključujući pisma i ''Dnevnike'', izdao je njegov
prijatelj Maks Brod, uprkos Kafkine izričite instrukcije da budu
spaljeni. Njegovo delo, najvećim delom, je prikaz apsolutne
nezaštićenosti pojedinca u savremenom društvu, u kom je čovek
neretko suočen sa potpuno nevidljivim i neprepoznatljivim silama i
motivima. Dela: romani ''Proces'', ''Zamak'', ''Amerika'', pripovetke
''Presuda'', ''Preobražaj'', ''U kažnjeničkoj koloniji'', ''Seoski
lekar'', ''Umetnik u gladovanju''.

1926.
Rođen je američki pisac Alen Ginzberg, jedan od
duhovnih predvodnika ''bitničke'' generacije. Više puta je hapšen
tokom antiratnih demonstracija. Njegova zbirka poezije ''Urlik i
druge pesme'', objavljena 1956, smatra se najzačajnijim poetskim
delom bitničkog pokreta pedesetih godina 20. veka. Ostala dela:
''Kadiš'', ''Prazno ogledalo'', ''Indijski dnevnici'', ''Sendviči
stvarnosti'', ''Planetarne vesti'', ''Pad Amerike''.

1937.
Vojvoda od Vindzora, bivši britanski kralj Edvard
VIII, u Francuskoj se venčao sa, prethodno dva puta razvedenom,
Amerikankom Volis Simpson, zbog koje je abdicirao u decembru 1936.

1940.
Okončana je evakuacija savezničkih snaga iz
Francuske u Drugom svetskom ratu, koje nisu bile u stanju da se
odupru nemačkim trupama. U operaciji nazvanoj ''Dinamo'', iz luke
Denkerk brodovima je evakuisano više od 337.000 britanskih,
francuskih i belgijskih vojnika.

1963.
Umro je rimski papa italijanskog porekla Jovan XXIII
poglavar rimokatoličke crkve od 1958, vođa reformatorske crkvene
struje. Sazvao je 1962. Drugi ekumenski koncil (sabor) kada su
nagoveštene dalekosežne reforme unutar rimokatoličke crkve, koje
su kasnije i sprovedene.

1965.
Američki astronaut Edvard Vajt izašao je iz
svemirskog broda ''Džemini 4'' koji je kružio oko Zemlje i tako
postao prvi Amerikanac koji je ''šetao'' kosmosom, tri i po meseca
posle ruskog kosmonauta Alekseja Leonova.

1968.
U Beogradu su izbile studentske demonstracije,
najveće u socijalističkoj Jugoslaviji od Drugog svetskog rata,
čiji je uzrok bio ogroman raskorak između stvarnosti - sve većeg
socijalnog raslojavanja i udaljavanja od proklamovanih ideala - i
zvanične propagande o socijalnoj pravdi i vodećoj ulozi radničke
klase u društvu. Demonstracije je milicija rasturila silom, a
sedmog dana protesta Josip Broz je podržao većinu studentskih
zahteva i obećao brzu istragu posle koje će biti kažnjeni krivci
za nasilje. Nikakva istraga, međutim, nije vođena, a ubrzo se
pokazalo da i ostala obećanja nisu data u nameri da budu ostvarena
već su samo poslužila ''kupovanju vremena'' i smirivanju
nezadovoljstva.

1973.
Sovjetski supersonični avion ''Tupoljev 144'' srušio
se u blizini Pariza tokom pariske vazduhoplovne izložbe, usmrtivši
svih šest članova posade i sedam francuskih seljaka.

1976.
Bivši predsednik Bolivije Huan Hose Tores pronađen
je ubijen u Argentini.

1989.
Umro je iranski verski vođa ajatolah Ruholah Homeini,
koji se 1979, posle zbacivanja šaha Mohameda Reze Pahlavija, vratio
u Iran iz izbeglištva i preuzeo vlast. Uspostavio je neku vrstu
teokratske autokratije. On je takođe, proklamovao ideju izvoza
islamske revolucije, sto je dovelo do podrške raznim oružanim
grupacijama širom sveta, pa i teroristima.

1995.
Ministri odbrane zemalja NATO doneli su odluku o
stvaranju Snaga za brzo reagovanje u BiH radi - kako se pokazalo
posle samo tri meseca - borbe protiv Vojske Republike Srpske.

1997.
Vođa Socijalističke partije Lionel Žospen postao je
premijer Francuske posle ubedljive pobede levice na parlamentarnim
izborima.

1998.
Prilikom izletanja s koloseka putničkog voza u
blizini severnog nemačkog grada Cele poginulo je najmanje 100
ljudi.

1999.
Predsednik Savezne Republike Jugoslavije Slobodan
Milošević prihvatio je mirovni predlog koji su u Beograd doneli
međunarodni posrednici Marti Ahtisari i Viktor Černomirdin. Odmah
potom Skupština Srbije je na vanrednoj sednici usvojila Dokument za
postizanje mira, odnosno plan SAD, Evropske unije i Rusije o dolasku
međunarodnih snaga, pod mandatom Ujedinjenih nacija, na Kosovo i
Metohiju. Prihvatanje ovog dokumenta bilo je preduslov da se prekine
agresija NATO na Srbiju (S.R. Jugoslaviju).

1999.
Sazvano je zasedanje novog parlamenta Nigerije, čime
je posle više od 15 godina okončana vladavina vojnim dekretima u
najmnogoljudnijoj afričkoj zemlji.

2000.
Planinar Dragan Jaćimović postao je prvi Srbin koji
se popeo na najviši svetski vrh Mont Everest.

http://www.mtsmondo.com/slike/vesti/...1/v19182p0.jpg

2005.
Umro je španski političar Jon Idigoras, osnivač i
istorijski lider baskijske partije Heri Batasuna.

2006.
Poginulo je 28 osoba, a 68 ranjeno u eksploziji
automobila-bombe na glavnoj pijaci u Basri, na jugu Iraka.

2006.
Skupština Crne Gore usvojila je Odluku o proglašenju
nezavisnosti Republike Crne Gore, prema kojoj je ona nezavisna
država sa punim međunarodno pravnim subjektivitetom.


- Danas je hrišćanski praznik Sveti car Konstantin i carica

Jelena. Crkva je taj rimski carski par proglasila svetiteljima, jer

je car Konstantin I Veliki, Milanskim ediktom 313. dao hrišćanima

slobodu vere i okončao njihov progon. Presudno je pomogao Crkvi i na

Prvom vaseljenskom saboru u Nikeji 325. u borbi protiv arijanizma.

[Kathy]

Dogodilo se na današnji dan

Danas je ponedeljak, 4. jun, 155. dan 2007. Do kraja godine ima 210 dana.

1783.
Francuski pronalazači braća Etjen i Žozef
Mongolfje prvi put su javno demonstrirali letenje balonom punjenim
zagrejanim vazduhom.



1798.
Umro je italijanski avanturista Djakomo Djirolamo
Kazanova de Seingal, sinonim latinskog ljubavnika, jedna od
najslikovitijih ličnosti Evrope 18. veka. Tokom burnog života bio
je učenik verske škole, sekretar kardinala, venecijanski pomorski
oficir, opat, kockar, alhemičar, violinista, špijun, bibliotekar.
Njegovi ''Memoari'' su dragocena slika evropskog društva epohe u
kojoj je živeo.

1859.
Rođen je srpski slikar Paja Jovanović, predstavnik
akademskog realizma, član Srpske kraljevske akademije, srpski
slikar koji je stekao evropsku reputaciju. Najveći deo života
proveo je u Beču u kojem je i umro 1957. Bio je izvanredan
poznavalac slikarskog zanata i inspirisao se srpskom nacionalnom
istorijom. Naslikao je velike ikonostase u Sabornoj crkvi u Novom
Sadu i u crkvi u Dolovu i portretisao više vladara i crkvenih
dostojanstvenika. Radio je i folklorne i istorijske kompozicije,
uključujući ''Seobu Srba'', ''Proglašenje Dušanovog zakonika'',
''Takovski ustanak'', ''Mačevanje'', ''Kićenje neveste''.



1867.
Rođen je finski maršal i državnik Karl Gustav
Emil fon Manerhajm, predsednik Finske od 1944. do 1946. Kao
konjički oficir ruske vojske učestvovao je u rusko-japanskom ratu
i u Prvom svetskom ratu, od 1917. predvodio je kotrarevolucionarne
snage u Finskoj i bio regent Finske 1918. i 1919. Tokom Drugog
svetskog rata bio je vrhovni komandant finske armije. Odbrambena
utvrđena linija prema ŠSR-u, izgrađena pre Drugog svetskog rata
na Karelijskoj prevlaci prema njegovoj zamisli, nazvana je
''Manerhajmova linija''.

1878.
Velika Britanija je sa Osmanskim carstvom sklopila
tajni sporazum protiv Rusije, na osnovu kojeg je Britanija okupirala
Kipar, a zauzvrat se obavezala da pomogne Turcima u slučaju ruskog
napada.

1884.
Rođen je srpski pisac Milutin Uskoković, autor u
čijim su delima prisutni i romantizam i moderno shvatanje sveta.
Završio je prava u Beogradu i doktorirao u Ženevi. Prilikom
povlačenja srpske vojske tokom Prvog svetskog rata 1915. izvršio
je samoubistvo. Pokušao je da stvori beogradski društveni roman,
ulazeći u dramatične sudare ličnosti s gradskom sredinom, ali je
više prikazivao unutrašnje dileme intelektualaca nego kompleksnu
sliku vremena. Dela: romani ''Došljaci'', ''Čedomir Ilić'', zbirka
pripovedaka ''Kad ruže cvetaju'', crtice ''Pod životom'', ''Vitae
fragmenta''.

1916.
Kod Lvova (tada Lemberg) je u tokom Prvog svetskog
rata počela ruska ofanziva protiv austrougarske armije, nazvana
''Brusilovljeva ofanziva'' prema komandantu Jugozapadnog fronta
generalu Alekseju Brusilovu, koja je olakšala položaj saveznika na
zapadnom frontu i u Italiji. Austrijanci su izgubili oko 250.000
vojnika i nisu se oporavili do kraja rata. Kad su Rusi stigli do
Karpata, Rumunija je ušla u rat na strani sila Antante.

1920.
U dvorcu Trijanon kod Pariza sile Antante su posle
Prvog svetskog rata potpisale mirovni ugovor s poraženom Mađarskom
i oduzele joj neke teritorije koje su se u okvirima Austro-Ugarske
nalazile u sastavu Ugarske. Čehoslovačkoj su pripale Slovačka i
prikarpatska Ukrajina, Rumuniji Transilvanija (Erdelj) i istočni
Banat kao i neke druge teritorije, a Kraljevini Srba, Hrvata i
Slovenaca - Slavonija, Srem, Hrvatska, Međumurje, Prekmurje, delovi
Baranje, Banata i veći deo Bačke. Oko 3 miliona Mađara ostalo je
van matične zemlje, najviše u Rumuniji (preko 2 miliona), a
desetak miliona dotadasnjih građana Ugarske - nemađara, više se
nije nalazilo pod mađarskom vlašću.

1941.
Nemačka i Nezavisna Država Hrvatska su se na
sastanku u Zagrebu tokom Drugog svetskog rata, dogovorile o
iseljavanju u Srbiju oko 200.000 Srba. Bilo je to u duhu hrvatske
rasističke težnje da prekrštavanjem i prisilnim iseljavanjem Srba
i fizičkom likvidacijom Srba, Jevreja i Roma od NDH stvore, kako su
to oni govorili, ''rasno čistu'' državu.

1941.
Umro je bivši nemački car i pruski kralj Fridrih
Vilhelm II Viktor Albert, tvorac politike prodora na istok i
izazivač niza vojno-diplomatskih kriza, uključujući objavu rata
Srbiji 1914, čime je započeo Prvi svetski rat. Na presto Nemačkog
carstva stupio je 1888, a 1918. je, posle poraza Nemačke, primoran
da abdicira. Pobegao je u Holandiju, koja je odbila da ga izruči
saveznicima radi suđenja za ratne zločine.

1942.
Počela je četvorodnevna bitka za pacifička ostrva
Midvej, u kojoj su Amerikanci naneli prvi ozbiljan poraz Japancima u
Drugom svetskom ratu.

1943.
Armija je zbacila s vlasti predsednika Argentine
Ramona Kastilja.

1944.
Osma britanska i Peta američka armija ušle su u
Rim u Drugom svetskom ratu. Nemački komandant u Italiji feldmaršal
Albert Keserling odustao je od odbrane Rima, ali savezničke armije
nisu iskoristile trenutak da nastave napredovanje i zadaju
odlučujući udarac nemačkim trupama, već su im omogućile predah.

1946.
General Huan Peron izabran je prvi put za
predsednika Argentine.

1970.
Pacifička kraljevina Tonga, dotad britanski
protektorat, stekla je nezavisnost i ušla u sastav Britanskog
komonvelta.

1971.
Umro je mađarski filozof Djerđ Lukač,
protagonista ''zapadnog marksizma''. U mladosti je u ''nemarksističkom
periodu'' napisao ''Istoriju razvoja moderne drame'' i eseje ''Duša i
oblici''. Član Komunističke partije Mađarske postao je 1918, a u
vreme Sovjetske Republike Mađarske 1919. komesar za prosvetu. Iz
tog perioda potiču ogledi sabrani pod naslovom ''Istorija i klasna
svest'', koji su znatno uticali na obnovu marksističke misli u
zapadnoj Evropi posle Drugog svetskog rata. Posle poraza mađarske
revolucije emigrirao je u Austriju, a 1929. u ŠSR, gde je do 1931.
radio u Institutu Marks-Engels. Do 1933. u Nemačkoj je predvodio
književnu grupu pisaca-komunista, posle čega je do 1945. ponovo
bio u Moskvi, gde je napisao studiju ''Mladi Hegel''. Po povratku u
otažbinu bio je profesor Budimpeštanskog univerziteta, a 1956.
ministar u vladi Imre Nađa, posle čijeg pada je lišen profesije,
uklonjen iz Akademije nauka i interniran. Od 1957. do smrti 1971.
povukao se iz javnog života. Ostala dela: ''Teorija romana'',
''Razaranje uma'', ''Egzistencijalizam ili marksizam'', ''Estetika'',
'Ontologija društvenog bića''.

1989.
Gasovod pored Tranšibirske pruge je eksplodirao i
zapalio dva putnička voza, u kojima je poginulo 575 ljudi.

1993.
Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija proglasio je
rezolucijom Sarajevo, Goražde, Tuzlu, Bihać, Srebrenicu i Žepu za
- zaštićene zone - u Bosni i Hercegovini. Snage UN su ovlašćene
da upotrebe silu radi njihove odbrane. Te zone su u stvarnosti
neretko služile muslimanskim snagama kao vojne baze za napade na
srpske položaje.

1996.
Evropska raketa ''Arijana 5'' eksplodirala je 40
sekundi posle lansiranja.

2000.
U zemljotresu na indonežanskom ostrvu Sumatra
poginulo je više od 100 ljudi.

[Kathy]

Dogodilo se na današnji dan

Danas je utorak, 5. jun, 156. dan 2007. Do kraja godine ima 209 dana.

1723.
Rođen je škotski ekonomista Adam Smit, najpoznatiji predstavnik engleske klasične političke ekonomije uz Dejvida Rikarda, čija se teorija o podeli rada u ekonomskoj literaturi smatra klasičnom. Nameravao je da izgradi jedinstven sistem koji bi obuhvatio sve ljudske delatnosti, ali je napisao samo dva rada - iz etike ''Teoriju moralnih osećanja'' i ekonomsko delo u pet knjiga ''Istraživanje o prirodi i uzrocima bogatstva naroda''. Naglašavao je da u etici vlada altruizam, a u ekonomiji egoizam. Detaljno je prikazao istoriju nastanka novca, analizirao vrednost i raspodelu najamnine, profita i rente, akumulaciju kapitala i razliku između proizvodnog i neproizvodnog rada. Prihvatio je i razvio teoriju radne vrednosti, ali je za razliku od Rikarda smatrao da vrednost robe određuje količina utrošenog odnosno potrebnog rada samo u pretkapitalističkoj privredi. Bio je izraziti pristalica ekonomskog liberalizma i protivnik merkantilizma, čemu je posvetio jednu od pet knjiga ''Bogatstva naroda''.

1819.
Rođen je engleski astronom i matematičar Džon Kauč Adams, profesor Univerziteta u Kembridžu, koji je 1845, na osnovu nepravilnosti u kretanju Urana, prvi odredio putanju i približan položaj dotad nepoznate planete Neptun. Otkriće nije blagovremeno objavio, pa je slava za otkriće Neptuna 1846. pripala francuskom astronomu Irbenu Leverjeu.

1826.
Umro je nemački kompozitor Karl Marija Fridrih Ernst fon Veber, tvorac nemačke romantične opere. Komponovao je i orkestarske kompozicije, kamernu muziku, kantate, horsku muziku. Vodio je opere u Pragu i Drezdenu, a radio je i u Londonu, gde je umro. Dela: opere ''Čarobni strelac'', ''Eurijante'', ''Ribecal'' (nedovršena), ''Silvana'', ''Abu Hasan'', ''Oberon'', koncerti, ''Koncertni komad za klavir i orkestar'', klavirski ''Poziv na igru'', ''Koncertino za klarinet i orkestar''.

1827.
Turske snage su zauzele Akropolj i ušle u Atinu.

1837.
Srpski knez Miloš Obrenović postavio je prve ekonome (agronomi) čiji je zadatak bio da savetuju seljake i nastoje da svaki od njih zaseje određenu količinu pšenice, ovsa, ječma, kukuruza, krompira.

1873.
Pod pritiskom Britanaca, sultan Zanzibara Said bin Bargaš zatvorio je zanzibarsko tržište robova.

1878.
Rođen je meksički revolucionar Fransisko Pančo Vilja, koji je predvodio seljački pokret u Meksičkoj revoluciji od 1910. do 1917. Ubili su ga 1923. politički protivnici u mestu Idalgo del Paral u meksičkoj državi Čivava. Proglašen je 1966. za meksičkog nacionalnog junaka.

1883.
Rođen je engleski ekonomista Džon Majnard Kejnz, tvorac tzv. kejnzijanske ekonomije, za koga je vezana celokupna savremena makroekonomija Zapada. Profesor na Univerzitetu u Kembridžu postao je 1908, a urednik uticajnog ekonomskog časopisa ''Ekonomik džurnal'' 1912. Glavnim delom ''Opšta teorija zaposlenosti, kamate i novca'' zadao je snažan udarac tradicionalnoj mikroekonomiji koja se uglavnom bavila tržištem, cenama i raspodelom, da bi se orjentisao na istraživanje makroekonomskih veličina, posebno nivoa zaposlenosti. Pokazao je da kapitalistička privreda preko tržišnog mehanizma ne stvara automatski punu zaposlenost i da je neophodna intervencija države radi izvlačenja iz nezaposlenosti i kriza. Preporučivao je uglavnom mere kreditne politike (smanjenje kamatne stope radi oživljavanja privatnih investicija), poreske politike (smanjenje poreza radi povećanja ukupne efektivne tražnje, preraspodelu nacionalnog dohotka u korist radnih slojeva) i mere u sferi direktnih proizvodnih funkcija države (javni radovi). Ostala dela: ''Ekonomska posledica mira'', ''Rasprava o novcu'', ''Revizija mirovnog ugovora'', ''Traktat o novčanoj reformi'', ''Sredstva ka prosperitetu''.

1887.
Rođen je srpski lekar Kosta Todorović, stručnjak za zarazne bolesti, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti i Nacionalne akademije za medicinu u Parizu. Napisao je više od 150 radova na srpskom i stranim jezicima. Značajan je i njegov rad na bibliografiji jugoslovenskih publikacija iz mikrobiologije, imunologije, epidemiologije i higijene. Dela: ''Udžbenik akutnih i infektivnih bolesti'', ''Priručnik za lečenje tuberkuloznog meningitisa''.

1898.
Rođen je španski pisac, muzičar i slikar Federiko Garsija Lorka, jedan od najvećih liričara 20. veka, čija je poezija krik protiv dehumanizacije i društvenih nepravdi. Njegove pesme, natopljene sveobuhvatnim osećanjem smrti i stradanja, iskazane su duboko samosvojnim jezikom po formi bliskom nadrealističkom modelu. Zbog toga što je njegova poezija - puna nežnosti i sukoba južnjačke krvi s ljubavlju i smrću - crpla snagu s tla Andaluzije, nazvali su ga ''andaluzijski slavuj''. Višestruko obdaren, bio je omiljen za života, a posle tragične smrti - streljali su ga frankisti 1936. u Visnaru kod Granade - postao je najčitaniji svetski pesnik. Dela: zbirke pesama ''Ciganski romansero'', ''Pesnik u Njujorku'', ''Knjiga pesama'', ''Pesme'', ''Tamaritski divan'', poema ''Kante Hondo'', tužbalica ''Plač za Ignasijom Sanćesom Mehijasom'', drame ''Leptirove čarolije'', ''Marijana Pineda'', ''Čudesna obućarka'', ''Don Kristobalovo malo pozorište'', ''Ljubav don Perlimplina'', ''Belise u njihovom vrtu'', ''Donja Rosita neudata'', ''Krvava svadba'', ''Jerma'', ''Dom Bernarde Albe''.



1916.
Britanski feldmaršal irskog porekla Horejšo Herbert Kičiner, ministar vojske Velike Britanije u Prvom svetskom ratu, nestao je u moru, pošto je brod u kom se nalazio, naleteo na minu pored Orknijskih ostrva na severu Škotske. Kao komandant britanske vojske u Egiptu ugušio je 1898. sudanski ustanak. U Burskom ratu od 1899. do 1902. kao vrhovni komandant britanskih trupa bezobzirno je pustošio zauzetu teritoriju u Južnoj Africi, što je izazvalo talas kritika u svetu.

1928.
Rođen je engleski filmski i pozorišni reditelj Toni Ričardson, koji je radikalno uticao na izmenu rediteljskog stila u britanskom pozorištu. Kao filmski autor blizak je ''slobodnom filmu'' početkom šezdesetih godina 20. veka, kad se uglavnom bavio socijalnim temama iz života britanske radničke klase. Potom je pođednako uspešno adaptirao za film književna dela. Filmovi: ''Osvrni se u gnevu'', ''Zabavljač, ''Svetilište'', ''Ukus meda'', ''Usamljenost trkača na duge staze'', ''Tom Džons'' (Oskar), ''Gospođica'', ''Mornar iz Gibraltara'', ''Juriš lake konjice, ''Hamlet'', ''Ned Keli''.

1945.
Opunomoćenici vlada ŠSR, SAD, Velike Britanije i Francuske potpisali su u Berlinu Deklaraciju o preuzimanju vrhovne komande nad poraženom Nemačkom u Drugom svetskom ratu i njenoj podeli na četiri okupacione zone. Istočnu zonu preuzela je Crvena armija, južnu i srednju oblast američka, deo srednje oblasti i severne delove britanska, a francuskoj armiji pripali su Badenska i Sarska oblast i mali mostobran na desnoj obali Rajne prema Koblencu. Berlin je podeljen na četiri administrativna dela kojima su upravljali saveznički generali. Na sličan način podeljene su okupacione zone i u Austriji i gradu Beču.

1947.
Državni sekretar SAD Džorž Maršal saopštio je plan o finansijskoj pomoći Evropi razorenoj u Drugom svetskom ratu. ''Maršalovim planom'' obuhvaćeno je 16 zemalja, a ukupna suma pomoći od 1948. do 1952. iznosila je 15 milijardi dolara, od čega najviše Velikoj Britaniji, Nemačkoj, Francuskoj, Italiji, Austriji i Turskoj. Plan je uz ekonomsku imao i političko-vojnu ulogu - postao je jedan od bitnih elemenata NATO osnovanog 1949.

1954.
Umro je srpski inženjer ruskog porekla Vladimir Farmakovski, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka, prvi mašinski inženjer akademik kod nas. Objavio je više od 50 naučnih i stručnih radova, uglavnom iz oblasti lokomotiva. Dela: ''Prilog teoriji isticanja vode iz reakcionih turbina'', ''Promena stanja u cilindru parne mašine za vreme punjenja cilindra'', ''Raspored grejne površine lokomotivskog kotla na peć i cevi'', ''Prstenasti pregrejači pare lokomotivskih kotlova''.

1965.
Stejt department je prvi put javno priznao da kopnene snage SAD učestvuju u borbama u Južnom Vijetnamu.

1967.
Počeo je šestodnevni rat Izraela sa arapskim zemljama u kojem su Egipat, Sirija i Jordan do nogu potučeni. Izrael je zauzeo ceo Jerusalim, zapadnu obalu Jordana, strateški važnu Golansku visoravan, pojas Gaze i čitavo Sinajsko poluostrvo sa obalom Sueckog kanala i bogatim nalazištima nafte.

1968.
Američkog senatora Roberta Kenedija, koji je sutradan podlegao povredama, u Los Anđelesu je hicima iz revolvera smrtno ranio Palestinac Sirhan Sirhan.



1972.
U Stokholmu je počela prva konferencija Ujedinjenih nacija posvećena problemima zaštite i unapređenja čovekove okoline. Na predlog jugoslovenske delegacije, 5. jun je proglašen Svetskim danom čovekove okoline.

1975.
Suecki kanal je ponovo otvoren za međunarodni saobraćaj, izuzev za Izrael, i brodovi su prošli kroz njega prvi put od izraelsko-arapskog rata 1967.

1980.
Umro je italijanski političar Djorđo Amendola, jedan od osnivača moderne Italije, član najužeg rukovodstva Komunističke partije Italije. Osuđen je 1932. na pet godina progonstva, koje je proveo u Tunisu uređujući jedan antifašistički list. S prvacima ostalih većih italijanskih partija potpisao je 1941. u Marseju antifašistički pakt koji je postao osnova Komiteta za nacionalno oslobođenje Italije u kojem je bio predstavnik komunista. Sa Alesandrom Pertinijem rukovodio je u Drugom svetskom ratu pokretom otpora. Jedan je od ideologa evrokomunizma i pobornik ''istorijskog kompromisa'' komunista i demokratskih snaga. Dela: ''Demokratija u Mesođornu'', ''Radnička klasa i demokratski program''.

1993.
U Liberiji je masakrirano 600 izbeglica, za šta su optužene vladine snage.

1995.
Sin nemačkog ratnog zločinca Adolfa Ajhmana izjavio je, prekinuvši ćutanje porodice, da je vešanje njegovog oca u Izraelu 1962. bilo opravdano, u svetlu patnji koje je izazvao kao neimar nacističkog genocida u Drugom svetskom ratu u kojem je ubijeno šest miliona Jevreja.

1999.
Minobacačkom vatrom s teritorije Albanije ubijeno je petoro radnika Zdravstvenog centra u Prizrenu - jedna žena i četiri muškarca - čije je vozilo pogođeno nadomak albanskog sela Planeja u koje su se uputili radi pružanja hitne medicinske pomoći povređenima.

2000.
Predsednik Sjedinjenih Američkih Država Bil Klinton se kao prvi lider neke od značajnijih zapadnih zemalja obratio poslanicima ruske Državne dume (Skupštine).

2002.
Islamski terorista samoubica ubio je na severu Izraela najmanje 17 ljudi, uključujući 13 izraelskih vojnika.

2003.
U poslednjem izveštaju Savetu bezbednosti Ujedinjenih nacija pre nego što se povukao s funkcije šefa tima svetske organizacije u Iraku, Hans Bliks je saopštio da nisu pronađeni dokazi da je Irak obnovio programe za proizvodnju oružja za masovno uništenje.

2004.
Umro je američki državnik Ronald Regan, predsednik SAD od 1981. do 1989, u mladosti filmski glumac. Kao 40. američki predsednik znatno je doprineo okončanju ere hladnog rata sa Sovjetskim Savezom.

2005.
Građani Švajcarske su na dva referenduma prihvatili pristupanje Šengenskom sporazumu, kojim su praktično ukinute granice među zemljama članicama Evropske unije i obezbeđen slobodan protok ljudi i robe, i podržali predlog zakona o ''registrovanom partnerstvu'' homoseksualnih parova.

2006.
Skupština Srbije konstatovala je da je Srbija, na osnovu Ustavne povelje, sledbenik Državne zajednice SCG i da prema tome nasleđuje njen međunarodno pravni subjektivitet. Donesena je odluka da se ostvare nadležnosti Srbije, kao sledbenika Državne zajednice, pre svega u oblasti spoljnih poslova i odbrane, do donošenja neophodnih zakona.

2006.
Sa zgrade Skupštine Srbije skinuta je zastava državne zajednice SCG, pošto je prethodno Skupština usvojila odluku o preuzimanju nadležnosti te državne zajednice. Na zgradi Skupštine Srbije ostale su dve heraldičke verzije zastave Srbije. Državna zastava (s grbom), koja se ističe na svim državnim institucijama i druga takozvana narodna zastava (bez grba). Uobičajeno da države imaju nekoliko verzija zastava (kao i grbova) - državna, narodna, ratna, pomorska, šefa države, pa je to tako i u slučaju Srbije.

[Kathy]

Dogodilo se na današnji dan

Danas je sreda, 6. jun, 157. dan 2007. Do kraja godine ima 208 dana.

1599.
Rođen je španski slikar Dijego Rodriges de Silva i
Velaskes, jedan od najvećih u istoriji slikarstva, dvorski slikar
španskog kralja Felipea IV. Dela poput ''Predaje Brede'', ''Prelje'',
''Dvorske dame'', portreta članova kraljevske porodice, dvorskih
luda, ljudi iz naroda, svedočanstvo su njegove genijalnosti, kao i
vremena i društva u kojem je živeo. Njegove slike odlikuje
oštrina posmatranja, pronicljiva analiza, traganje za psihološkim
tipovima, majstorstvo forme, izuzetna vrednost boje. Njegovo
slikarstvo označava trenutak ponovnog otkrivanja prirode.

1606.
Rođen je francuski pisac Pjer Kornej, tvorac
klasične francuske tragedije. Dela: tragedije ''Sid'', ''Horacije'',
''Sina'', ''Poliekt'', ''Rodogin'', ''Nikomed'', komedija ''Lažljivac''.

1654.
Švedska kraljica Kristina Augusta - koja je 1644.
okončala rat s Danskom i 1648. pobedonosno Tridesetogodišnji rat,
posle čega je Švedska postala velika sila a Baltičko more
praktično ''švedsko more'' - morala je da abdicira zbog naturanja
nepopularne rimokatoličke orjentacije.

1683.
U engleskom gradu Oksford otvoren je ''Ešmolien'',
prvi javni muzej u svetu.

1799.
Rođen je ruski pisac Aleksandar Sergejevič
Puškin, začetnik ruskog realizma, jedan od najvećih liričara
svetske književnosti, čiju poeziju odlikuju osećajnost, mera.
Ljubavni motivi, dominantni u njegovoj poeziji bogatoj muzičkim,
likovnim i psihološkim elementima, povremeno se smenjuju s
patriotskim i revolucionarnim motivima. Bio je inovator u pogledu
jezika, stila i sadržaja. Poreklom je iz stare, ali osiromašene
plemićke porodice, pesnik buntovnog duha bio je često na udaru
cenzora, a zbog stihova posvećenih slobodi prognan je iz prestonice
na jug Rusije. Umro je u 38. godini od rana zadobijenih u dvoboju s
jednim francuskim avanturistom. Dela: romani u stihovima ''Evgenije
Onjegin'', ''Grof Nulin'', ''Kućica u Kolomni'', drame ''Boris Godunov'',
''Rusalka'', prozna dela ''Pikova dama'', ''Kapetanova kći'', ''Egipatske
noći'', ''Pripovetke pokojnog Ivana Petroviča Belkina'', male
tragedije u stihovima ''Gozba za vreme kuge'', ''Vitez-tvrdica'',
''Kameni gost'', ''Mocart i Salijeri'', poeme ''Cigani'', ''Poltava'',
''Bronzani konjanik'', ''Gavrilijada'', ''Ruslan i Ljudmila'', ''Kavkaski
zarobljenik'', bajke u stihovima ''Bajka o caru Saltanu'', ''Bajka o
ribaru i ribici'', ''Bajka o popu i sluzi njegovom Baldi''.

1861.
Umro je italijanski grof Kamilo Benso Kavur,
zaslužan za oslobođenje Italije od Austrije i njeno ujedinjenje
pod Savojskom dinastijom. U savezu s francuskim carem Napoleonom
III, 1859. ratovao je protiv Austrije koja je kao poražena izgubila
Lombardiju. Istovremeno je pomagao italijanske rodoljube u srednjoj
Italiji i akciju Djuzepea Garibaldija u južnoj Italiji, čime je
doprineo da ti delovi zemlje, izuzimajući papsku državu koja je
pripojena kasnije, budu prisajedinjeni italijanskoj kraljevini.

1868.
Rođen je engleski polarni istraživač, pomorski
kapetan Robert Falkon Skot, šef ekspedicije koja je u januaru 1912.
stigla na Južni pol, četiri sedmice posle norveškog istraživača
Ruala Amundsena, koji je prvi izveo takav podvig. On i ostala
četiri člana ekspedicije umrla su pri povratku i detalji
tragičnog putovanja rekonstruisani su zahvaljujući njegovom
dnevniku ''Skotova poslednja ekspedicija''. Izveštaj o prvoj
britanskoj ekspediciji na Antartiku od 1901. do 1904.
tokom koje
je otkrio Zemlju Edvarda VII - opisao je u knjizi ''Putovanje brodom
'Diskaveri'''.

1871.
Posle poraza Francuske u francusko-pruskom ratu,
Nemačka je anektirala Alzas i Lorenu (Lotaringiju).

1875.
Rođen je nemački pisac Tomas Man, predstavnik
psihološkog romana, verovatno najznačajniji nemački prozni
stvaralac u 20. veku, dobitnik Nobelove nagrade za književnost
1929. Posle dolaska nacista na vlast u Nemačkoj 1933. emigrirao je
u Švajcarsku, a 1939. u SAD, iz političkih razloga, a i intimnih
(homoseksualac). Stvarao je pod uticajem Johana Volfganga Getea,
Artura Šopenhauera, Fridriha Ničea i velikih ruskih pisaca 19.
veka. Likovi u njegovim delima - po pravilu umetnici i intelektualci
širokog obrazovanja i pronicljivog duha, precizni su analitičari
sopstvene ličnosti, okoline i duha epohe - kreću se između
trvijalne svakodnevice i stvarnih vrednosti. Dela: romani
''Budenbrokovi'', ''Čarobni breg'', ''Kraljevsko visočanstvo'', ''Lota u
Vajmaru'', ''Doktor Faustus'', ''Ispovesti varalice Feliksa Krula'',
''Izabranik'', tetralogija ''Josif i njegova braća'', pripovetke i
novele ''Smrt u Veneciji'', ''Tonio Kreger'', ''Mario i mađioničar'',
''Zamenjene glave'', ''Zakon'', ''Prevarena'', eseji ''Duhovno plemstvo'',
''Staro i novo'', kulturno-filozofske i istorijske studije ''Fridrih i
velika koalicija'', ''Razmatranja jednog nepolitičara''.



1901.
Rođen je indonežanski državnik Ahmed Sukarno,
prvi predsednik Indonezije, pod čijim je rukovodstvom zemlja stekla
nezavisnost, jedan od lidera pokreta nesvrstanosti. Osnovao je 1927.
Nacionalnu partiju Indonezije. Kolonijalne holandske vlasti uhapsile
su ga 1929. zbog nacionalističke politike i zabranile partiju, koju
je nastavio da vodi 1931. po izlasku s robije. Ponovo je uhapšen
1933. i bio interniran do japanske okupacije Indonezije (Holandske
Istočne Indije) tokom Drugog svetskog rata 1942, posle čega je, u
interesu nacionalnooslobodilačkog pokreta, bio lojalan japanskim
vlastima. Postao je šef države posle proglašenja Indonežanske
republike 1945. Holandija, koja je vojno intervenisala, nije
priznala tu vladu i uhapsila ga je krajem 1948, a na vlast se vratio
posle potpisivanja indonežansko-holandskog sporazuma u junu 1949
(kojim je i stvarno Indonezija postala nezavisna - osim Zapadnog
Irijana koji je oslobođen šezdesetih). Doživotnim predsednikom
proglašen je 1963, ali je lišen svih funkcija 1967, dve godine
posle vojnog udara generala Suharta.

1903.
Rođen je jermenski kompozitor Aram Iljič
Hačaturijan, autor blistave ''Igre sabalja'', čije je stvaralštvo
zasnovano na jermenskoj narodnoj muzici. Njegovo delo krase bogata
ritmika i raskošne instrumentalne boje. Dela: baleti ''Gajane'',
''Spartak'', koncerti za klavir, koncerti za violinu, simfonije,
kamerna muzika.

1944.
Iskrcavanjem savezničkih snaga u Normandiji, u
najvećem pomorskom desantu u istoriji, otvoren je drugi front u
Drugom svetskom ratu, u kojem je dotad glavni teret borbe protiv
nacističke Nemačke nosila sovjetska Rusija (ŠSR).

1948.
Umro je franucuski hemičar i industrijalac Luj
Limijer, pionir svetske kinematografije, koji je s bratom Ogistom
napravio prvu filmsku kameru i osnovao u Lionu fabriku za izradu
fotografskog materijala. Braća su izumela postupak snimanja u
prirodnim bojama i u pariskoj kafani ''Gran kafe'' priredila 28.
decembra 1895. prvu filmsku predstavu u svetu (''Ulazak voza u
stanicu'', ''Radnici izlaze iz fabrike'').

1956.
Rođen je švedski teniser Bjorn Borj, petostruki
pobednik turnira u Vimbldonu, najprestižnijeg teniskog ''gren slem''
takmičenja.

1961.
Umro je švajcarski psihijatar Karl Gustav Jung,
koji je posle raskida s psihoanalizom Sigmunda Frojda, čiji je bio
učenik, osnovao ''analitičku'' ili ''kompleksnu'' psihologiju.
Originalno je razradio nauku o psihološkim tipovima (introvertan i
ekstrovertan). Jung je nesumnjivo jedna od najbitnijih
intelektualnih pojava u 20. veku. Veoma plodan autor sa razuđenim
interesovanjima. Dela: ''Psihološki tipovi'', ''Psihologija i
religija'', ''Simbilika duha'', ''Studija o arhetipovima''.

1967.
Egipat je zatvorio Suecki kanal, dan posle izbijanja
izraelsko-arapskog rata.

1968.
Umro je američki senator Robert Frensis Kenedi, na
koga je dan ranije pucao palestinski terorista Sirhan Sirhan.
Nepunih pet godina pre toga, takođe u atentatu, ubijen je Robertov
stariji brat, predsednik SAD Džon Kenedi. Od 1951. radio je u
Kriminalističkom uredu Ministarstva pravde, a 1954. postao je član
Stalnog senatskog istražnog potkomiteta. Od 1961. do 1964. bio je
ministar pravde, posle čega je u državi Njujork izabran za
senatora.

1972.
U eksploziji u rudniku uglja u Rodeziji poginuo je
431 rudar.

1981.
U najtežoj nesreći u istoriji železnice poginulo
je najmanje 800 ljudi kad je sedam vagona pretrpanog putničkog voza
iskliznulo iz šina i palo u reku Kosi u državi Bihar u Indiji.

1982.
Izrael je počeo invaziju Libana u nastojanju da
iskoreni izvorišta arapskog terorizma.

1984.
Prilikom intervencije armije protiv ekstremističkih
Sika koji su se zabarikadirali u kompleks ''Zlatnog hrama'' u
Amricaru, prema indijskim vojnim izvorima poginulo je najmanje 250
Sika i 47 vojnika, dok su pojedini mediji procenjivali da je
poginulo oko 1.000 ljudi.

1985.
Izrael je posle trogodišnje okupacije povukao
glavninu snaga iz Libana, ali je zadržao granični pojas unutar te
zemlje radi zaštite severnog Izraela od arapskih napada.

1994.
Prilikom pada kineskog aviona koji je leteo na
unutrašnjoj liniji iz turističkog centra Sijan, poginulo je svih
160 putnika i članova posade, u najtežoj nesreći u vazdušnom
saobraćaju u Kini.

1994.
U Kolumbiji je snežna lavina aktivirana
zemljotresom zatrpala najmanje 100 ljudi.

1995.
U Južnoj Africi ukinuta je smrtna kazna.

2004.
Obeležena je 60. godišnjica iskrcavanja saveznika
u Normandiji, a proslavi Dana D uz državnike zemalja
antinacističke koalicije prvi put od završetka Drugog svetskog
rata prisustvovao je i jedan nemački kancelar.

2005.
Umrla je američka glumica En Benkroft, koja je
1962. godine dobila ''Oskara'' za ulogu učiteljice slepe i gluve
Helen Keler u filmu ''Čudotvorka''. Svetsku slavu glimica, međutim,
nije stekla tim filmom snimljenim po istinitim događajima, već pet
godina kasnije, ulogom gospođe Robinson, zavodnice verenika svoje
ćerke u hit-filmu ''Diplomac''.



2006.
Preminuo je Bili Preston, američki muzičar
afroameričkog porekla, poznat kao ''peti Bitls'' zbog saradnje na
snimanju poslednjih albuma slavnih ''Buba''. Pijanista i kompozitor,
Preston je sa Bitlsima sarađivao na snimanju albuma ''Let It Be'' i
'Abbey Road''. Autor je pesme ''You are so beautiful'', koja je u
interpretaciji Džoa Kokera postala svetski hit. Nastupao je sa
najvećim imenima svetske rok scene, kao što su Rolingstonsi, Erik
Klepton, Bob Dilan, Areta Frenklin, Kvinsi Džons i drugi.

[Kathy]

Dogodilo se na današnji dan

Danas je četvrtak, 7. jun, 158. dan 2007. Do kraja godine ima 207 dana.
1494.
Kolonijalne sile Portugal i Španija potpisale su u
Tordesiljasu sporazum o podeli novootkrivenih zemalja, prema kojem
su teritorije istočno od 50. stepena geografske dužine pripale
Portugalu a zapadno od te linije Španiji. Granicu je povukao
inicijator sporazuma papa Aleksandar VI, da bi sprečio sukobe
ofsku
osnovu, proučavao je nemačku filozofiju. Književnost je posmatrao
kao društvenu pojavu i razliku između nje i nauke video je u tome
što pesnik ''misli u slikama'' i, za razliku od naučnika, ''ne
dokazuje istinu, već je pokazuje''. Žestoko se borio protiv
vulgarnosociološkog pristupa književnosti. Napisao je sjajna
kritička tumačenja dela Aleksandra Puškina, Mihaila Ljermontova i
Nikolaja Gogolja, a njegovo ''Pismo Gogolju'' obrazac je preciznosti i
oštrine kritičke misli. Dela: ''O ruskoj povesti i o povestima
Gogolja'', ''Književne maštarije'', ''Junak naših dana'', ''Pesme M.
Ljermontova'', ''Deoba poezije na rodove i vidove'', ''Reč o kritici'',
''Putovanja Čičikova ili Mrtve duše'', ''I. A. Krilov'', ''Dela
Aleksandra Puškina''.

1848.

Rodjen je francuski slikar Pol Gogen, jedan od najvećih slikara 19. veka, čiji je umetnički pogled izgradjen na protivstavu impresionističkom shvatanju.
Slikarstvom je počeo da se bavi amaterski, a njegov postupak karakterišu pojednostavljeni oblici u čvrstoj konturi, široko tretirani planovi, bogata hromatska skala, jaki kontrasti boja, ukidanje perspektive.
Tako nastala sintetička forma, mirna, robustna i monumentalna, natopljena je poezijom čiste čulnosti, a tema je najčesće egzotičan svet domorodaca tahićanskog ostrva Fatu-Iva, medju kojima je dugo živeo. Bavio se i skulpturom.
Snažno je uticao na razvoj ekspresionizma i formiranje fovizma.
Najznačajnije slike je uradio tokom dva boravka na Tahitiju, gde je pobegao od civilizacije - "Ćeretanje", "Dve devojke s Tahitija", "Materinstvo", "Beli konj", "Plemkinja" i druge. Na Tahitiju je otvoren muzej "Pol Gogen".




1861.
U američkom gradu Nju Orleans izvedena je prva
predstava striptiza u kojoj se jedna balerina svlačila uz oskudno
osvetljenje.



1862.
SAD i Velika Britanija potpisale su sporazum o
suzbijanju trgovine robljem.

1867.
Rođen je australijski pisac Henri Arčibald Larsen,
poznat kao Henri Arčibald Loson, verni slikar australijskog
kolorita. Putovao je kao mornar i rano počeo da piše pesme na
proleterske teme. Dela: ''Kratke priče u prozi i stihu'', ''Zemlja iz
koje sam došao'', ''Deca prašume'', ''Kad sam bio kralj i druge
priče'', ''Zvezda Australije.

1882.
Umro je srpski pisac Konstantin Pejčić. Medicinu je
završio i doktorirao u Pešti. Bio je upravnik Tekelijanuma (zavoda
za obrazovanje srpske dece u Pešti - zadužbine grofa Save
Tekelije). Posebno je bio je aktivan u političkom i javnom životu
Srba u Vojvodini i uopšte u tadašnjoj Ugarskoj. Jedan je od
prvihsaradnika Letopisa Matice Srpske (časopis je osnovan pod imenom
''Serbski letopis'' - iz kruga njegovih saradnika je i nastala Matica
srpska, takođe sredstvima Save Tekelije). Sarađivao je u ''Serbskim
novinama''. Bio je izraziti sledbenik Dositeja Obradovića i
propagator njegovih ideja. Izdavao je u Pančevu
popularno-medicinski časopis ''Domaći lekar''. Dela: ''Žitije
Teodora Pavlovića'', ''Građa za istoriju srpskog pokreta u
Ugarskoj''.

1896.
Rođen je mađarski državnik Imre Nađ, premijer od
1953. do oktobra 1956, kad je u Mađarskoj izbila antikomunistička
pobuna. Kao mobilisani austrougarski vojnik zarobljen je 1917. u
Rusiji i potom je učcestvovao u borbama za učvršćenje sovjetske
vlasti posle Oktobarske revolucije. Komunista je postao 1918. i po
povratku u Mađarsku 1921. borio se protiv izrazito reakcionarnog
režima mađarskog regenta grofa Mikloša Hortija. Uhapšen je 1927.
i emigrirao je 1928. u Austriju, a 1930. u ŠSR. Krajem 1944. se
vratio u otadžbinu sa Crvenom armijom i kao predstavnik
Komunističke partije Mađarske u Privremenoj vladi postao ministar
poljoprivrede. Od 1945. do 1947. bio je ministar unutrašnjih
poslova, posle čega je do 1953. obavljao više državnih i
partijskih funkcija. Bavio se i naučnim radom iz oblasti
poljoprivrede i agrarne politike i bio je član Mađarske akademije
nauka. Kad su sovjetske trupe skršile pobunu - za koju je Moskva
krivila Nađa - sklonio se u ambasadu Jugoslavije u Budimpešti, ali
je kasnije izručen, posle čega mu je na tajnom montiranom procesu
izrečena smrtna kazna i 1958. je obešen kao izdajnik.

1905.
Norveški Storting (Skupština) doneo je odluku o
odvajanju Norveške od Švedske. Norveška je pripojena Švedskoj (u
statusu samostalnog kraljevstva pod istom krunom) posle Napoleonovih
ratova, kao naknada za gubitak Finske koja je tada prisajedinjena
Rusiji, takođe kao posebno veliko vojvodstvo. Do Napoleonovih
ratova Norveška je bila pod danskom krunom.

1917.
Rođen je američki filmski glumac, pevač i zabavljač
Dino Pol Kročeti, poznat kao Din Martin, koji je početnu slavu
stekao u tandemu s komičarem Džerijem Luisom, s kojim je snimio 18
filmova. Igrao je i u mnogim vesternima i kriminalističkim
filmovima. Filmovi: ''Artisti i modeli'', ''Holivud ili propast'', ''Rio
Bravo'', ''Četvoro za Teksas''.



1920.
Rođen je francuski političar i publicista Žorž
Marše, generalni sekretar Francuske Komunističke partije od 1972.
do 1994. Osamdesetih godina 20. veka se, pod uticajem italijanskih
komunističkih reformista, zvanično opredelio za politiku
''evrokomunizma''. Dela: ''Šta je Francuska Komunistička partija?'',
''Demokratski izazov'', ''Politika Francuske Komunističke partije'',
''Govorimo otvoreno'', ''Odgovori'', ''Nada u sadašnjost''.

1928.
Rođen je američki filmski režiser Džejms Ajvori,
koji je tokom većeg dela karijere snimao u Indiji, ostavši veran
tematici vezanoj za tu zemlju i posle prelaska u Evropu. Filmovi:
''Kućevlasnik'', ''Šekspir-Valah'', ''Guru'', ''Divlji'', ''Kvartet'',
''Vrelina i prašina''.

1935.
Umro je srpski hemičar Sima Lozanić, prvi rektor
Beogradskog univerziteta, član Srpske kraljevske akademije. Bio je
profesor hemije na Filozofskom fakultetu Velike škole i potom
Univerziteta u Beogradu, ministar privrede i spoljnih poslova u
vladama Srbije 1894. i 1905. Izučavao je organsku hemiju,
agrikulturnu hemiju i mineralne sirovine.

1935.
Umro je ruski biolog Ivan Vladimirovič Mičurin, koji
se bavio poboljšanjem sorti voćaka, godinama eksperimentišući s
aklimatizacijom biljaka na hladne zime. Različitim postupcima -
hibridizacijom, selekcijom i kalemljenjem - odgajio je niz otpornih
sorti trešanja, kajsija, vinove loze i višanja.

1938.
Studenti Beogradskog univerziteta organizovali su
akademiju posvećenu odbrani Čehoslovačke od Nemačke, pod parolom
''Vernost za vernost''. Prijavilo se oko 60.000 dobrovoljaca, ali oni
nisu angažovani jer su Čehoslovačku njeni zapadni saveznici
prepustili na milost i nemilost Trećem rajhu.

1939.
Kralj Džordž VI postao je prvi britanski monarh koji
je stupio na tlo SAD, bivše kolonije Ujedinjenog Kraljevstva.

1940.
Nemačka je u Drugom svetskom ratu okončala okupaciju
Norveške.

1942.
Posle niza ogorčenih bitaka, u Drugom svetskom ratu je
počeo završni nemački napad na Krim radi zauzimanja Kerča i
Sevastopolja. Sovjetske snage su pružile žestok otpor neprijatelju
neuporedivo nadmoćnijem u tenkovima i avionima, ali su posle mesec
dana delom uništene, a delom evakuisane s poluostrva. Sevastopolj
je pao posle 250 dana herojske odbrane.

1942.
Okončana je četvorodnevna bitka za pacifička ostrva
Midvej, u kojoj su Amerikanci naneli prvi ozbiljan poraz Japancima u
Drugom svetskom ratu.

1942.
U Jajincima je streljan srpski slikar jevrejskog
porekla Bora Baruh, koji je zarobljen kao učesnik Partizanskog
pokreta u Drugom svetskom ratu. Izlagao je u Parizu, Londonu i
Beogradu. Na njegovim slikama preovlađuju pejzaži Pariza i
Beograda, mora, zatim mrtva priroda, portreti, kompozicije. U
poslednjim godinama života slikao je motive iz rata i logora.

1944.
Vrhovni štab Narodnooslobodilačke vojske i
partizanskih odreda Jugoslavije stigao je na ostrvo Vis. Posle
neuspelog nemačkog vazdušnog desanta na Drvar 25. maja 1944, deo
Vrhovnog štaba prebačen je sovjetskim avionom u Bari, a zatim
britanskim ratnim brodom na Vis.

1948.
Predsednik Čehoslovačke Eduard Beneš podneo je
ostavku, ne želeći da potpiše novi ustav prema kojem je zemlja
postala komunisticka država.

1967.
Trećeg dana izraelsko-arapskog rata izraelske snage
izbile su na Suecki kanal.

1970.
Umro je engleski pisac Edvard Morgan Forster,
oštrouman posmatrač i analitičar, duhovit i ironičan. Živeo je
u Italiji i Grčkoj i neka dela su tematski vezana za te zemlje.
Dela: romani ''Gde se anđeli plaše da kroče'', ''Soba sa izgledom'',
Jedno putovanje u Indiju'', ''Najduže putovanje'', priče ''Nebeski
omnibus'', ''Večni trenutak'', studija ''Vidovi romana''.

1971.
Sovjetski vasionski brod ''Sojuz II'' spojio se u orbiti
oko Zemlje sa svemirskom stanicom ''Saljut''.

1973.
Kancelar Zapadne Nemačke Vili Brant doputovao je u
Izrael, kao prvi zapadnonemački lider koji je posetio jevrejsku
državu.

1974.
U Ivanjici je puštena u rad prva zemaljska satelitska
stanica u Jugoslaviji za međukontinentalne telefonske linije i TV
programe. Stanica je potpuno razorena bombardovanjima iz vazduha u
proleće 1999. tokom agresije NATO na Srbiju (SRJ).

1980.
Umro je američki pisac Henri Miler. Zabranjivana kao
pornografska i opscena, njegova dela sadrže stranice vrhunske
poetske lepote i lucidne esejističke i filozofske digresije. Bavio
se i slikarstvom. Dela: romani ''Crno proleće'', ''Jarčeva
obratnica'', ''Rakova obratnica'', ''Mirni dani u Klišiju'', trilogija
''Ružičasto raspeće'' (''Pleksus'', ''Neksus'', ''Seksus''), putopis
''Kolos iz Marusija'', meditativno-kritička proza ''Kosmološko oko'',
''Mudrost srca'', ''Nedelja posle rata'', ''Knjige o mom životu''.

1981.
Izraelski avioni su razorili irački nuklearni reaktor
''Osirak'' blizu Bagdada.

1988.
U Bangladešu je usvajanjem ustavnog amandmana islam
proglašen državnom religijom.

1990.
Predstavnički dom parlamenta SAD izglasao je zabranu
prodaje računara i telekomunikacione opreme ŠSR-u dok Moskva ne
otpočne pregovore o nezavisnosti Litvanije.

1995.
Predsednik Tajvana Li Teng Hui stigao je u Kaliforniju
kao prvi šef te zemlje koji je stupio na tlo SAD. Ova poseta, mada
zvanično samo privatnog karaktera, izazvala je oštru osudu
zvaničnog Pekinga, pošto Kina Tajvan smatra integralnim delom
svoje teritorije. Tajvan (Formoza) istorijski i jeste sastavni deo
Kine, mada je od kraja 19. veka bio japanska kolonija. Problem koji
sada postoji posledica je činjenice da su poražene snage kineskih
nacionalista nakon revolucije u Kini izbegle na Tajvan.

1996.
Vojna hunta Mjanmara (ranije Burma) donela je zakon
kojim je ućutkala Nacionalnu ligu za demokratiju, glavnu opozicionu
partiju pod vođstvom Aung San Su Chi, dobitnice Nobelove nagrade za
mir.

1999.
U napadu avijacije NATO, sa sedam projektila je
uništena farma ovaca u selu Podgorac kod Boljevca, na kojoj je
ubijeno troje civila, među kojima dve žene, a u napadu na
novosadsku rafineriju nafte, na koju je izbačeno više od 100
bombi, u obližnjem naselju ''Šangaj'' na kućom pragu je ubijen
radnik ''Novkabela'' Milan Bajić. Avioni NATO napali su tog dana i
ciljeve u Pančevu, Beogradu, Vrdniku, Rumi, Kraljevu, Jagodini,
Chupriji, Gornjem Milanovcu, Sjenici, Podujevu, Peći, Suvoj Reci,
Prištini, Štrpcu, Kosovskoj Vitini, Gnjilanu, Dečanima, Prizrenu,
Djakovici, Vučitrnu, Štimlju, Dragašu.

2004.
Sud u Ruandi osudio je bivšeg predsednika te afričke
zemlje Pastera Bizimunua na 15 godina zatvora, pod optužbom da je
stvorio naoružanu miliciju, proneverio državni novac i podsticao
etnički motivisano nasilje.

2006.
Ubijen je lider Al Kaide u Iraku Abu Musab el Zarkavi
u zajedničkoj akciji američke i iračke vojske u Bakubi, severno
od Bagdada. Al Zarkavi je bio lider grupe ''Tavid el džihad'' (Versko
ujedinjenje i sveti rat), ogranka ''Al Kaide'', i smatran je simbolom
iračke pobune, glava mu je bila ucenjena na 25 miliona dolara.