Šta je u vlasništvu Matice srpske?

Uprava Matice srpske dostavila je državnim organima spisak nepokretnosti koje joj pripadaju po Zakonu o denacionalizaciji. Matica koja je u nekadašnjoj Ugarskoj bila najbogatija kulturna ustanova potražuje nekoliko dvoraca, 80 stanova, kuće, ergele i oko 1.000 jutara zemlje.



Prof. dr Dušan Nikolić, sekretar ove ustanove, kaže da je posebna pažnja posvećena zadužbini bečejskog veleposednika Bogdana Dunđerskog, koji je ostavio kuću u centru Bečeja, 342 jutra poljoprivrednog zemljišta, veliki dvorac “Fantast”, mali dvorac sa kapelaom, salaše i pomoćne objekte i štale u kojima je i danas ergela.

- Formirana je posebna radna grupa za restituciju koja će pripremiti kompletnu dokumentaciju za povraćaj imovine i predložiti način na koji će se upravljati zadužbinskom imovinom - kaže dr Nikolić.

Osim poklona veleposednika Dunđerskog, u Matici očekuju vraćanje šest kuća i objekti u novosadskom Sajlovu u kojima je danas Veterinsrski institut i 353 jutra zemlje na periferiji grada u Mrtvaljošu, poklon Marije Trandafil. Na spisku je i zadužbina Miloša Dimitrijevića i njegove supruge Marije Gavanski, a reč je o stambenoj zgradi u novosadskom gradskom jezgru u Grčkoškolskoj ulici.

- U protekla dva veka Matica je bila vlasnik manje od 100 zadužbinskih imanja, fondova. Bila je najbogatija zadužbinska ustanova u Ugarskoj zahvaljujući dobročinstvima Save Popovića Tekelije, Jovana Naka, Marije Trandafil i njenog supruga Jovana. Njihov primer su sledile stotine drugih dobrotvora, među kojima su bili knez Miloš Obrenović i njegov brat Jevrem, baron Jovan Nikolić od Rudne, znameniti naučnik Mihailo Pupin - objašnjava dr Nikolić.

Po zakonu o restituciji, Matica, između ostalog, u Novom Sadu potražuje tri kuće Dušana Bugarskog, višespratnu zgradu sa vrtom i zemljište Jovana Trandafila. Imovinu na 317 katastarskih jutara, na Ratnom ostrvu kao zadužbinu, ovoj ustanovi su ostavili Vasa Đurđev, Nenad Vujin i Rakila Knežević.

U Sremskim Karlovcima Matici pripada kuća sa dvorištem koju je ostavio Jefta Stojadinović; u Srbobranu je kuća sa zemljom Novaka i Sofije Golubski; u Molu kuća sa salašom Sime Đorđevića.

Gotovo da nema kraja u Vojvodini gde Matici nije oduzeta imovina, pa će nakon više od 60 godina ponovo raspolagati sa zadužbinom u Petra Kekića Mijinog u Bečeju koju čini kuća sa poljoprivrednim zemljištem i zakladom Pavla i Julijane Janković u Turiji. Matica će ponovo preuzeti i zadužbinu Dafine Todorović u Subotici.

U Matici je odlučeno da se na imanju koje je ovoj instituciji ostavio Bogdan Dunđerski formira regionalni centar za organsku poljoprivredu koji će nositi ime dobrotvora.

- Imanje bi ostalo u vlasništvu Matice srpske, a na njemu bi se usavršavali studenti osnovnih i doktorskih studija Poljoprivrednog fakulteta u Novom Sadu. U kući, u centru Bečeja, posle obnove trebalo bi da bude kulturni centar Matice srpske. Deo tog prostora koristiće i gradska turistička organizacija. Objekat će se renovirati novcem iz fondova Evropske unije za prekograničnu saradnju - kaže dr Nikolić.

Mnogi koji su pre 60 godina dobili objekte Matice srpske imovinu su prodali, pa se pretpostavlja da će za njih slediti novčana odšteta. Matica srpska je osnovana 1828. godine u Pešti i finansirana je donacijama zadužbinara.

Imanja i zgrade u Novom Sadu

1. ZADUŽBINA DIMITRIJEVIĆA (višestambena zgrada u Grčkoškolskoj)
2. ZADUŽBINA TRANDAFIL (Veterinarski institut i šest kuća, 353 jutra zemlje)
3. ZADUŽBINA BUGARSKOG (tri kuće u Novom Sadu)
4. ZADUŽBINA JOVANA TRANDAFILA (višestambena zgrada sa dvorištem i kuća sa vrtom i zemljište)
5. ZADUŽBINA LOTIĆA (višespratna zgrada)
6. RATNO OSTRVO (zadužbinska imovina Vase Đurđeva, Nenada Vujina i Rakile Knežević)
7. ZADUŽBINA BOKŠANA (višespratna zgrada sa dvorištem)